An Khê - Vùng đất lịch sử

<html> <head> <meta http-equiv="Content-Language" content="en-us"> <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=windows-1252"> <title>An Khê - Vùng &#273;&#7845;t l&#7883;ch s&#7917;</title> </head> <body> <p align="center"><b><font face="Arial" size="2" color="#0000FF"> <span id="newscontent1_MsgSubject">An Khê - Vùng &#273;&#7845;t l&#7883;ch s&#7917;</span></font></b></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">An Khê th&#7901;i xa x&#432;a g&#7885;i là thôn An Khê, thu&#7897;c &#7845;p Tây S&#417;n, huy&#7879;n Phù Ly, ph&#7911; Qui Nh&#417;n. Th&#7901;i nhà Nguy&#7877;n An Khê là &#7845;p An Tây, huy&#7879;n Tuy Vi&#7877;n, t&#7881;nh Bình &#272;&#7883;nh. &#272;&#7871;n th&#7901;i Pháp thu&#7897;c, An Khê thu&#7897;c t&#7881;nh Gia Lai g&#7885;i là huy&#7879;n Haut Dakpa, sau &#273;&#7893;i là huy&#7879;n An Khê. N&#259;m 1959 An Khê thành huy&#7879;n An Túc, t&#7881;nh Bình &#272;&#7883;nh. Sau n&#259;m 1975 l&#7845;y l&#7841;i tên c&#361; là huy&#7879;n An Khê, tr&#7921;c thu&#7897;c t&#7881;nh Gia Lai. Hi&#7879;n nay huy&#7879;n An Khê &#273;&#7893;i thành huy&#7879;n Dakp&#417; và tr&#7883; tr&#7845;n An Khê &#273;&#432;&#7907;c nâng lên thành th&#7883; xã.</font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">An Khê n&#7857;m trên Qu&#7889;c l&#7897; 19 n&#7889;i li&#7873;n hai thành ph&#7889; Qui Nh&#417;n và Pleiku b&#7857;ng &#273;èo An Khê. Ng&#432;&#7901;i Bahnar g&#7885;i &#273;èo này là &#273;èo Mang, có ngh&#297;a là c&#7917;a ngõ. &#272;&#7845;t An Khê thu&#7903; x&#432;a còn g&#7885;i là &#273;&#7845;t Tây S&#417;n nh&#432;ng &#273;&#7875; phân bi&#7879;t gi&#7919;a vùng cao và vùng th&#7845;p, ng&#432;&#7901;i ta g&#7885;i An Khê là Tây S&#417;n th&#432;&#7907;ng &#273;&#7841;o. N&#417;i &#273;ây có nhi&#7873;u di tích l&#7883;ch s&#7917; mang n&#7863;ng d&#7845;u &#7845;n nhà Tây S&#417;n và có nhi&#7873;u danh th&#7855;ng h&#7919;u tình &#273;áng &#273;&#432;&#7907;c tham quan, nghiên c&#7913;u.</font></p> <table width="2" align="center" border="0" id="table1"> <tr> <td> <img border="0" src="An%20Khe%20-%20vung%20dat%20lich%20su.bmp" width="283" height="372"></td> </tr> <tr> <td> <p align="center"><i><font color="#808080"> <span style="font-size: 10pt; font-family: Arial">Chân &#273;èo An Khê (phía Tây S&#417;n - Bình &#272;&#7883;nh)</span></font><span style="font-size: 10pt; color: blue; font-family: Arial">. </span></i></td> </tr> </table> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Nh&#7919;ng ai &#273;ã t&#7915;ng &#273;&#7871;n An Khê m&#7899;i th&#7845;y h&#7871;t &#273;&#432;&#7907;c t&#7847;m quan tr&#7885;ng c&#7911;a &#273;&#7883;a th&#7871; núi non &#7903; &#273;ây. T&#7915; trên &#273;&#7881;nh &#273;èo, du khách có th&#7875; trông th&#7845;y d&#7877; dàng &#273;&#432;&#7901;ng &#273;èo quanh co u&#7889;n khúc quanh chân núi Ông Bình hiên ngang, s&#7915;ng s&#7919;ng. Xa xa là dòng sông Côn th&#432;&#7899;t tha nh&#432; d&#7843;i l&#7909;a xuôi v&#7873; Phú Phong, Kiên M&#7929; - quê nhà c&#7911;a Tây S&#417;n tam ki&#7879;t. &#7902; s&#432;&#7901;n núi Ông Bình có hang sâu, ngày x&#432;a quân Tây S&#417;n làm n&#417;i tích tr&#7919; quân l&#432;&#417;ng cho nên g&#7885;i là kho “binh l&#432;&#417;ng &#273;&#7891; tr&#7853;n”. &#7902; phía &#272;ông Nam &#273;èo là núi Ông Nh&#7841;c hay Ông Nh&#432;&#7907;c b&#7873; th&#7871; ch&#7859;ng kém, ngày x&#432;a là n&#417;i ngh&#7881; quân c&#7911;a quân &#273;&#7897;i Tây S&#417;n.</font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">&#272;&#7883;a th&#7871; An Khê hi&#7875;m tr&#7903; d&#432;&#7901;ng &#7845;y nên thu&#7903; tr&#432;&#7899;c, ng&#432;&#7901;i mi&#7873;n xuôi lên An Khê &#273;âu ph&#7843;i d&#7877; dàng:</font></p> <p align="center"><font face="Arial" size="2"><em>Không &#273;i thì m&#7855;c cái eo<br> Ra &#273;i thì s&#7907; cái &#273;èo An Khê </em></font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Ngày nay, Qu&#7889;c l&#7897; 19 &#273;ã &#273;&#432;&#7907;c nâng c&#7845;p, &#273;&#432;&#7901;ng &#273;èo r&#7897;ng thênh thang tráng nh&#7921;a ph&#7859;ng lì. T&#7915; trên &#273;&#7881;nh &#273;èo, theo qu&#7889;c l&#7897; &#273;i v&#7873; h&#432;&#7899;ng Tây, g&#7863;p chi&#7871;c c&#7847;u &#273;&#7847;u tiên có m&#7897;t cái mi&#7871;u nh&#7887; n&#7857;m bên &#273;&#7847;u c&#7847;u, x&#432;a g&#7885;i là mi&#7871;u Xà, n&#417;i Nguy&#7877;n Nh&#7841;c chém r&#7855;n t&#7871; c&#7901; kh&#7903;i ngh&#297;a. Lúc &#273;&#7871;n ngã ba &#272;&#7891;ng G&#259;ng có &#273;&#432;&#7901;ng r&#7869; sang tay ph&#7843;i &#273;i v&#7873; h&#432;&#7899;ng B&#7855;c s&#7869; &#273;&#7871;n C&#7917;a An, Tú Th&#7911;y (nay là Tú An), Kannack. T&#7841;i Tú Thuy (nay thu&#7897;c th&#7883; xã An Khê) có m&#7897;t cánh r&#7915;ng mang tên r&#7915;ng M&#7897; &#272;i&#7875;u hay núi Hoàng &#272;&#7871; và cánh &#273;&#7891;ng mang tên Cô H&#7847;u, là n&#417;i ngh&#297;a quân Tây S&#417;n l&#7853;p doanh tr&#7841;i và thành l&#7853;p kho l&#432;&#417;ng th&#7921;c &#273;&#7875; chu&#7849;n b&#7883; cho công cu&#7897;c kh&#7903;i ngh&#297;a. Núi Hoàng &#272;&#7871; là n&#417;i Nguy&#7877;n Nh&#7841;c t&#7915;ng &#273;óng &#273;&#7841;i b&#7843;n doanh &#273;&#7875; ch&#7881; huy ba quân t&#432;&#7899;ng s&#297;, và cánh &#273;&#7891;ng Cô H&#7847;u do nàng Y&#259; &#272;ó, ái thi&#7871;p c&#7911;a Nguy&#7877;n Nh&#7841;c &#273;&#7913;ng ra canh tác &#273;&#7875; cung c&#7845;p l&#432;&#417;ng th&#7921;c cho ngh&#297;a quân Tây S&#417;n.</font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">T&#7915; ngã ba &#272;&#7891;ng G&#259;ng &#273;i v&#7873; h&#432;&#7899;ng Tây s&#7869; &#273;&#7871;n trung tâm th&#7883; xã An Khê. Ph&#7889; núi &#7903; &#273;ây nho nh&#7887;, xinh xinh n&#7857;m d&#7885;c theo Qu&#7889;c l&#7897; 19 và &#273;ôi b&#7901; Dakpa. Phía Nam th&#7883; xã là l&#361;y Ông Nh&#7841;c, nay v&#7851;n còn d&#7845;u tích là &#273;ình An L&#361;y quanh n&#259;m h&#432;&#417;ng khói ph&#7909;ng th&#7901; Tây S&#417;n tam ki&#7879;t. &#7902; cu&#7889;i chân tr&#7901;i là núi Chà Diêm (n&#417;i ch&#7871; t&#7841;o v&#361; khí c&#7911;a quân &#273;&#7897;i Tây S&#417;n), núi H&#7843;nh Hót (n&#417;i thu&#7847;n d&#432;&#7905;ng b&#7847;y ng&#7921;a r&#7915;ng), g&#7847;n &#273;ó còn có h&#7891; Ông Nh&#7841;c n&#7857;m bên dòng sông Dakpa. &#7902; phía tây b&#7855;c th&#7883; xã, hòn Kong nhô cao, s&#432;&#7901;n ph&#7911; &#273;&#7847;y c&#7887; gai và s&#7887;i &#273;á, trên &#273;&#7881;nh có gi&#7871;ng Tiên. Thu&#7903; x&#432;a, quân &#273;&#7897;i Tây S&#417;n &#273;ã &#273;&#7863;t &#273;&#7891;n canh trên &#273;&#7881;nh núi &#273;&#7875; ki&#7875;m soát c&#7843; vùng Tây S&#417;n th&#432;&#7907;ng &#273;&#7841;o. D&#432;&#7899;i chân núi là dòng Dakpa trong xanh, th&#417; m&#7897;ng và tr&#7919; tình len l&#7887;i ch&#7843;y qua các n&#432;&#417;ng r&#7851;y, núi &#273;&#7891;i...</font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Th&#7901;i Pháp thu&#7897;c, An Khê t&#7915;ng là bãi chi&#7871;n tr&#432;&#7901;ng và là m&#7891; chôn gi&#7863;c Pháp. Nh&#7919;ng &#273;&#7883;a danh nh&#432; C&#7917;u An, Tú Th&#7911;y, Kannack, &#273;èo An Khê &#273;ã &#273;i vào chi&#7871;n s&#7917;.</font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Th&#7901;i ch&#7889;ng M&#7929;, n&#259;m 1975, quân và dân An Khê &#273;ánh chi&#7871;m &#273;èo An Khê, cô l&#7853;p Tây Nguyên, góp ph&#7847;n t&#7841;o nên &#273;&#7841;i th&#7855;ng mùa xuân l&#7883;ch s&#7917;.</font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Qua bao nhiêu th&#259;ng tr&#7847;m, r&#432;ng núi An Khê v&#7851;n âm th&#7847;m phát tri&#7875;n, thay da &#273;&#7893;i th&#7883;t &#273;&#7875; theo k&#7883;p v&#7899;i mi&#7873;n xuôi. An Khê là n&#417;i “&#273;i d&#7877; khó v&#7873;”, &#273;úng nh&#432; câu ca truy&#7873;n t&#7909;ng:</font></p> <p align="center"><font face="Arial" size="2"><em>An Khê có núi hòn Kong<br> Có r&#7915;ng H&#7843;nh Hót, có dòng sông Ba<br> Có &#273;&#7891;ng c&#7887; m&#432;&#7899;t bao la<br> V&#432;&#7901;n cây &#273;&#417;m trái n&#7903; hoa b&#7889;n mùa.</em></font></p> <p align="right"><font face="Arial" size="2"><b><em>Theo C&#7847;n Th&#417;</em></b></font></p> </body> </html>

BÌNH LUẬN

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM

Kỷ niệm 50 năm ngày giải phóng Miền Nam thống nhất đất nước (30/4/1975-30/4/2025). Thành Đoàn và CLB Truyền thống Thành Đoàn cùng cơ sở Đoàn đã tổ chức các đoàn đi thăm các căn cứ Thành Đoàn Xuân Tân Tỵ 2025, đồng thớ có những công trình góp phần ghi dấu công ơn của chính quyền và nhân dân địa phương trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, góp phần giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ của địa phương và TP. Hồ Chí Minh.

Agile Việt Nam
;