An Khê - Vùng đất lịch sử

<html> <head> <meta http-equiv="Content-Language" content="en-us"> <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=windows-1252"> <title>An Khê - Vùng &#273;&#7845;t l&#7883;ch s&#7917;</title> </head> <body> <p align="center"><b><font face="Arial" size="2" color="#0000FF"> <span id="newscontent1_MsgSubject">An Khê - Vùng &#273;&#7845;t l&#7883;ch s&#7917;</span></font></b></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">An Khê th&#7901;i xa x&#432;a g&#7885;i là thôn An Khê, thu&#7897;c &#7845;p Tây S&#417;n, huy&#7879;n Phù Ly, ph&#7911; Qui Nh&#417;n. Th&#7901;i nhà Nguy&#7877;n An Khê là &#7845;p An Tây, huy&#7879;n Tuy Vi&#7877;n, t&#7881;nh Bình &#272;&#7883;nh. &#272;&#7871;n th&#7901;i Pháp thu&#7897;c, An Khê thu&#7897;c t&#7881;nh Gia Lai g&#7885;i là huy&#7879;n Haut Dakpa, sau &#273;&#7893;i là huy&#7879;n An Khê. N&#259;m 1959 An Khê thành huy&#7879;n An Túc, t&#7881;nh Bình &#272;&#7883;nh. Sau n&#259;m 1975 l&#7845;y l&#7841;i tên c&#361; là huy&#7879;n An Khê, tr&#7921;c thu&#7897;c t&#7881;nh Gia Lai. Hi&#7879;n nay huy&#7879;n An Khê &#273;&#7893;i thành huy&#7879;n Dakp&#417; và tr&#7883; tr&#7845;n An Khê &#273;&#432;&#7907;c nâng lên thành th&#7883; xã.</font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">An Khê n&#7857;m trên Qu&#7889;c l&#7897; 19 n&#7889;i li&#7873;n hai thành ph&#7889; Qui Nh&#417;n và Pleiku b&#7857;ng &#273;èo An Khê. Ng&#432;&#7901;i Bahnar g&#7885;i &#273;èo này là &#273;èo Mang, có ngh&#297;a là c&#7917;a ngõ. &#272;&#7845;t An Khê thu&#7903; x&#432;a còn g&#7885;i là &#273;&#7845;t Tây S&#417;n nh&#432;ng &#273;&#7875; phân bi&#7879;t gi&#7919;a vùng cao và vùng th&#7845;p, ng&#432;&#7901;i ta g&#7885;i An Khê là Tây S&#417;n th&#432;&#7907;ng &#273;&#7841;o. N&#417;i &#273;ây có nhi&#7873;u di tích l&#7883;ch s&#7917; mang n&#7863;ng d&#7845;u &#7845;n nhà Tây S&#417;n và có nhi&#7873;u danh th&#7855;ng h&#7919;u tình &#273;áng &#273;&#432;&#7907;c tham quan, nghiên c&#7913;u.</font></p> <table width="2" align="center" border="0" id="table1"> <tr> <td> <img border="0" src="An%20Khe%20-%20vung%20dat%20lich%20su.bmp" width="283" height="372"></td> </tr> <tr> <td> <p align="center"><i><font color="#808080"> <span style="font-size: 10pt; font-family: Arial">Chân &#273;èo An Khê (phía Tây S&#417;n - Bình &#272;&#7883;nh)</span></font><span style="font-size: 10pt; color: blue; font-family: Arial">. </span></i></td> </tr> </table> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Nh&#7919;ng ai &#273;ã t&#7915;ng &#273;&#7871;n An Khê m&#7899;i th&#7845;y h&#7871;t &#273;&#432;&#7907;c t&#7847;m quan tr&#7885;ng c&#7911;a &#273;&#7883;a th&#7871; núi non &#7903; &#273;ây. T&#7915; trên &#273;&#7881;nh &#273;èo, du khách có th&#7875; trông th&#7845;y d&#7877; dàng &#273;&#432;&#7901;ng &#273;èo quanh co u&#7889;n khúc quanh chân núi Ông Bình hiên ngang, s&#7915;ng s&#7919;ng. Xa xa là dòng sông Côn th&#432;&#7899;t tha nh&#432; d&#7843;i l&#7909;a xuôi v&#7873; Phú Phong, Kiên M&#7929; - quê nhà c&#7911;a Tây S&#417;n tam ki&#7879;t. &#7902; s&#432;&#7901;n núi Ông Bình có hang sâu, ngày x&#432;a quân Tây S&#417;n làm n&#417;i tích tr&#7919; quân l&#432;&#417;ng cho nên g&#7885;i là kho “binh l&#432;&#417;ng &#273;&#7891; tr&#7853;n”. &#7902; phía &#272;ông Nam &#273;èo là núi Ông Nh&#7841;c hay Ông Nh&#432;&#7907;c b&#7873; th&#7871; ch&#7859;ng kém, ngày x&#432;a là n&#417;i ngh&#7881; quân c&#7911;a quân &#273;&#7897;i Tây S&#417;n.</font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">&#272;&#7883;a th&#7871; An Khê hi&#7875;m tr&#7903; d&#432;&#7901;ng &#7845;y nên thu&#7903; tr&#432;&#7899;c, ng&#432;&#7901;i mi&#7873;n xuôi lên An Khê &#273;âu ph&#7843;i d&#7877; dàng:</font></p> <p align="center"><font face="Arial" size="2"><em>Không &#273;i thì m&#7855;c cái eo<br> Ra &#273;i thì s&#7907; cái &#273;èo An Khê </em></font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Ngày nay, Qu&#7889;c l&#7897; 19 &#273;ã &#273;&#432;&#7907;c nâng c&#7845;p, &#273;&#432;&#7901;ng &#273;èo r&#7897;ng thênh thang tráng nh&#7921;a ph&#7859;ng lì. T&#7915; trên &#273;&#7881;nh &#273;èo, theo qu&#7889;c l&#7897; &#273;i v&#7873; h&#432;&#7899;ng Tây, g&#7863;p chi&#7871;c c&#7847;u &#273;&#7847;u tiên có m&#7897;t cái mi&#7871;u nh&#7887; n&#7857;m bên &#273;&#7847;u c&#7847;u, x&#432;a g&#7885;i là mi&#7871;u Xà, n&#417;i Nguy&#7877;n Nh&#7841;c chém r&#7855;n t&#7871; c&#7901; kh&#7903;i ngh&#297;a. Lúc &#273;&#7871;n ngã ba &#272;&#7891;ng G&#259;ng có &#273;&#432;&#7901;ng r&#7869; sang tay ph&#7843;i &#273;i v&#7873; h&#432;&#7899;ng B&#7855;c s&#7869; &#273;&#7871;n C&#7917;a An, Tú Th&#7911;y (nay là Tú An), Kannack. T&#7841;i Tú Thuy (nay thu&#7897;c th&#7883; xã An Khê) có m&#7897;t cánh r&#7915;ng mang tên r&#7915;ng M&#7897; &#272;i&#7875;u hay núi Hoàng &#272;&#7871; và cánh &#273;&#7891;ng mang tên Cô H&#7847;u, là n&#417;i ngh&#297;a quân Tây S&#417;n l&#7853;p doanh tr&#7841;i và thành l&#7853;p kho l&#432;&#417;ng th&#7921;c &#273;&#7875; chu&#7849;n b&#7883; cho công cu&#7897;c kh&#7903;i ngh&#297;a. Núi Hoàng &#272;&#7871; là n&#417;i Nguy&#7877;n Nh&#7841;c t&#7915;ng &#273;óng &#273;&#7841;i b&#7843;n doanh &#273;&#7875; ch&#7881; huy ba quân t&#432;&#7899;ng s&#297;, và cánh &#273;&#7891;ng Cô H&#7847;u do nàng Y&#259; &#272;ó, ái thi&#7871;p c&#7911;a Nguy&#7877;n Nh&#7841;c &#273;&#7913;ng ra canh tác &#273;&#7875; cung c&#7845;p l&#432;&#417;ng th&#7921;c cho ngh&#297;a quân Tây S&#417;n.</font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">T&#7915; ngã ba &#272;&#7891;ng G&#259;ng &#273;i v&#7873; h&#432;&#7899;ng Tây s&#7869; &#273;&#7871;n trung tâm th&#7883; xã An Khê. Ph&#7889; núi &#7903; &#273;ây nho nh&#7887;, xinh xinh n&#7857;m d&#7885;c theo Qu&#7889;c l&#7897; 19 và &#273;ôi b&#7901; Dakpa. Phía Nam th&#7883; xã là l&#361;y Ông Nh&#7841;c, nay v&#7851;n còn d&#7845;u tích là &#273;ình An L&#361;y quanh n&#259;m h&#432;&#417;ng khói ph&#7909;ng th&#7901; Tây S&#417;n tam ki&#7879;t. &#7902; cu&#7889;i chân tr&#7901;i là núi Chà Diêm (n&#417;i ch&#7871; t&#7841;o v&#361; khí c&#7911;a quân &#273;&#7897;i Tây S&#417;n), núi H&#7843;nh Hót (n&#417;i thu&#7847;n d&#432;&#7905;ng b&#7847;y ng&#7921;a r&#7915;ng), g&#7847;n &#273;ó còn có h&#7891; Ông Nh&#7841;c n&#7857;m bên dòng sông Dakpa. &#7902; phía tây b&#7855;c th&#7883; xã, hòn Kong nhô cao, s&#432;&#7901;n ph&#7911; &#273;&#7847;y c&#7887; gai và s&#7887;i &#273;á, trên &#273;&#7881;nh có gi&#7871;ng Tiên. Thu&#7903; x&#432;a, quân &#273;&#7897;i Tây S&#417;n &#273;ã &#273;&#7863;t &#273;&#7891;n canh trên &#273;&#7881;nh núi &#273;&#7875; ki&#7875;m soát c&#7843; vùng Tây S&#417;n th&#432;&#7907;ng &#273;&#7841;o. D&#432;&#7899;i chân núi là dòng Dakpa trong xanh, th&#417; m&#7897;ng và tr&#7919; tình len l&#7887;i ch&#7843;y qua các n&#432;&#417;ng r&#7851;y, núi &#273;&#7891;i...</font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Th&#7901;i Pháp thu&#7897;c, An Khê t&#7915;ng là bãi chi&#7871;n tr&#432;&#7901;ng và là m&#7891; chôn gi&#7863;c Pháp. Nh&#7919;ng &#273;&#7883;a danh nh&#432; C&#7917;u An, Tú Th&#7911;y, Kannack, &#273;èo An Khê &#273;ã &#273;i vào chi&#7871;n s&#7917;.</font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Th&#7901;i ch&#7889;ng M&#7929;, n&#259;m 1975, quân và dân An Khê &#273;ánh chi&#7871;m &#273;èo An Khê, cô l&#7853;p Tây Nguyên, góp ph&#7847;n t&#7841;o nên &#273;&#7841;i th&#7855;ng mùa xuân l&#7883;ch s&#7917;.</font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Qua bao nhiêu th&#259;ng tr&#7847;m, r&#432;ng núi An Khê v&#7851;n âm th&#7847;m phát tri&#7875;n, thay da &#273;&#7893;i th&#7883;t &#273;&#7875; theo k&#7883;p v&#7899;i mi&#7873;n xuôi. An Khê là n&#417;i “&#273;i d&#7877; khó v&#7873;”, &#273;úng nh&#432; câu ca truy&#7873;n t&#7909;ng:</font></p> <p align="center"><font face="Arial" size="2"><em>An Khê có núi hòn Kong<br> Có r&#7915;ng H&#7843;nh Hót, có dòng sông Ba<br> Có &#273;&#7891;ng c&#7887; m&#432;&#7899;t bao la<br> V&#432;&#7901;n cây &#273;&#417;m trái n&#7903; hoa b&#7889;n mùa.</em></font></p> <p align="right"><font face="Arial" size="2"><b><em>Theo C&#7847;n Th&#417;</em></b></font></p> </body> </html>

BÌNH LUẬN

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM

Diễn đàn Khoa học Sinh viên Quốc tế lần thứ 9 năm 2025 (ISSF 2025) vừa khai mạc sáng 26/6 tại Hội trường Trần Chí Đáo, Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh, mở đầu chuỗi hoạt động học thuật quốc tế kéo dài đến ngày 28/6. Với chủ đề “Thanh niên hành động vì tương lai bền vững: Thích ứng biến đổi khí hậu và những thách thức toàn cầu”, sự kiện quy tụ hơn 500 sinh viên, học giả, chuyên gia trong và ngoài nước cùng chia sẻ góc nhìn, giải pháp cho các vấn đề toàn cầu.

Agile Việt Nam
;