An Khê - Vùng đất lịch sử

<html> <head> <meta http-equiv="Content-Language" content="en-us"> <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=windows-1252"> <title>An Khê - Vùng &#273;&#7845;t l&#7883;ch s&#7917;</title> </head> <body> <p align="center"><b><font face="Arial" size="2" color="#0000FF"> <span id="newscontent1_MsgSubject">An Khê - Vùng &#273;&#7845;t l&#7883;ch s&#7917;</span></font></b></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">An Khê th&#7901;i xa x&#432;a g&#7885;i là thôn An Khê, thu&#7897;c &#7845;p Tây S&#417;n, huy&#7879;n Phù Ly, ph&#7911; Qui Nh&#417;n. Th&#7901;i nhà Nguy&#7877;n An Khê là &#7845;p An Tây, huy&#7879;n Tuy Vi&#7877;n, t&#7881;nh Bình &#272;&#7883;nh. &#272;&#7871;n th&#7901;i Pháp thu&#7897;c, An Khê thu&#7897;c t&#7881;nh Gia Lai g&#7885;i là huy&#7879;n Haut Dakpa, sau &#273;&#7893;i là huy&#7879;n An Khê. N&#259;m 1959 An Khê thành huy&#7879;n An Túc, t&#7881;nh Bình &#272;&#7883;nh. Sau n&#259;m 1975 l&#7845;y l&#7841;i tên c&#361; là huy&#7879;n An Khê, tr&#7921;c thu&#7897;c t&#7881;nh Gia Lai. Hi&#7879;n nay huy&#7879;n An Khê &#273;&#7893;i thành huy&#7879;n Dakp&#417; và tr&#7883; tr&#7845;n An Khê &#273;&#432;&#7907;c nâng lên thành th&#7883; xã.</font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">An Khê n&#7857;m trên Qu&#7889;c l&#7897; 19 n&#7889;i li&#7873;n hai thành ph&#7889; Qui Nh&#417;n và Pleiku b&#7857;ng &#273;èo An Khê. Ng&#432;&#7901;i Bahnar g&#7885;i &#273;èo này là &#273;èo Mang, có ngh&#297;a là c&#7917;a ngõ. &#272;&#7845;t An Khê thu&#7903; x&#432;a còn g&#7885;i là &#273;&#7845;t Tây S&#417;n nh&#432;ng &#273;&#7875; phân bi&#7879;t gi&#7919;a vùng cao và vùng th&#7845;p, ng&#432;&#7901;i ta g&#7885;i An Khê là Tây S&#417;n th&#432;&#7907;ng &#273;&#7841;o. N&#417;i &#273;ây có nhi&#7873;u di tích l&#7883;ch s&#7917; mang n&#7863;ng d&#7845;u &#7845;n nhà Tây S&#417;n và có nhi&#7873;u danh th&#7855;ng h&#7919;u tình &#273;áng &#273;&#432;&#7907;c tham quan, nghiên c&#7913;u.</font></p> <table width="2" align="center" border="0" id="table1"> <tr> <td> <img border="0" src="An%20Khe%20-%20vung%20dat%20lich%20su.bmp" width="283" height="372"></td> </tr> <tr> <td> <p align="center"><i><font color="#808080"> <span style="font-size: 10pt; font-family: Arial">Chân &#273;èo An Khê (phía Tây S&#417;n - Bình &#272;&#7883;nh)</span></font><span style="font-size: 10pt; color: blue; font-family: Arial">. </span></i></td> </tr> </table> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Nh&#7919;ng ai &#273;ã t&#7915;ng &#273;&#7871;n An Khê m&#7899;i th&#7845;y h&#7871;t &#273;&#432;&#7907;c t&#7847;m quan tr&#7885;ng c&#7911;a &#273;&#7883;a th&#7871; núi non &#7903; &#273;ây. T&#7915; trên &#273;&#7881;nh &#273;èo, du khách có th&#7875; trông th&#7845;y d&#7877; dàng &#273;&#432;&#7901;ng &#273;èo quanh co u&#7889;n khúc quanh chân núi Ông Bình hiên ngang, s&#7915;ng s&#7919;ng. Xa xa là dòng sông Côn th&#432;&#7899;t tha nh&#432; d&#7843;i l&#7909;a xuôi v&#7873; Phú Phong, Kiên M&#7929; - quê nhà c&#7911;a Tây S&#417;n tam ki&#7879;t. &#7902; s&#432;&#7901;n núi Ông Bình có hang sâu, ngày x&#432;a quân Tây S&#417;n làm n&#417;i tích tr&#7919; quân l&#432;&#417;ng cho nên g&#7885;i là kho “binh l&#432;&#417;ng &#273;&#7891; tr&#7853;n”. &#7902; phía &#272;ông Nam &#273;èo là núi Ông Nh&#7841;c hay Ông Nh&#432;&#7907;c b&#7873; th&#7871; ch&#7859;ng kém, ngày x&#432;a là n&#417;i ngh&#7881; quân c&#7911;a quân &#273;&#7897;i Tây S&#417;n.</font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">&#272;&#7883;a th&#7871; An Khê hi&#7875;m tr&#7903; d&#432;&#7901;ng &#7845;y nên thu&#7903; tr&#432;&#7899;c, ng&#432;&#7901;i mi&#7873;n xuôi lên An Khê &#273;âu ph&#7843;i d&#7877; dàng:</font></p> <p align="center"><font face="Arial" size="2"><em>Không &#273;i thì m&#7855;c cái eo<br> Ra &#273;i thì s&#7907; cái &#273;èo An Khê </em></font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Ngày nay, Qu&#7889;c l&#7897; 19 &#273;ã &#273;&#432;&#7907;c nâng c&#7845;p, &#273;&#432;&#7901;ng &#273;èo r&#7897;ng thênh thang tráng nh&#7921;a ph&#7859;ng lì. T&#7915; trên &#273;&#7881;nh &#273;èo, theo qu&#7889;c l&#7897; &#273;i v&#7873; h&#432;&#7899;ng Tây, g&#7863;p chi&#7871;c c&#7847;u &#273;&#7847;u tiên có m&#7897;t cái mi&#7871;u nh&#7887; n&#7857;m bên &#273;&#7847;u c&#7847;u, x&#432;a g&#7885;i là mi&#7871;u Xà, n&#417;i Nguy&#7877;n Nh&#7841;c chém r&#7855;n t&#7871; c&#7901; kh&#7903;i ngh&#297;a. Lúc &#273;&#7871;n ngã ba &#272;&#7891;ng G&#259;ng có &#273;&#432;&#7901;ng r&#7869; sang tay ph&#7843;i &#273;i v&#7873; h&#432;&#7899;ng B&#7855;c s&#7869; &#273;&#7871;n C&#7917;a An, Tú Th&#7911;y (nay là Tú An), Kannack. T&#7841;i Tú Thuy (nay thu&#7897;c th&#7883; xã An Khê) có m&#7897;t cánh r&#7915;ng mang tên r&#7915;ng M&#7897; &#272;i&#7875;u hay núi Hoàng &#272;&#7871; và cánh &#273;&#7891;ng mang tên Cô H&#7847;u, là n&#417;i ngh&#297;a quân Tây S&#417;n l&#7853;p doanh tr&#7841;i và thành l&#7853;p kho l&#432;&#417;ng th&#7921;c &#273;&#7875; chu&#7849;n b&#7883; cho công cu&#7897;c kh&#7903;i ngh&#297;a. Núi Hoàng &#272;&#7871; là n&#417;i Nguy&#7877;n Nh&#7841;c t&#7915;ng &#273;óng &#273;&#7841;i b&#7843;n doanh &#273;&#7875; ch&#7881; huy ba quân t&#432;&#7899;ng s&#297;, và cánh &#273;&#7891;ng Cô H&#7847;u do nàng Y&#259; &#272;ó, ái thi&#7871;p c&#7911;a Nguy&#7877;n Nh&#7841;c &#273;&#7913;ng ra canh tác &#273;&#7875; cung c&#7845;p l&#432;&#417;ng th&#7921;c cho ngh&#297;a quân Tây S&#417;n.</font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">T&#7915; ngã ba &#272;&#7891;ng G&#259;ng &#273;i v&#7873; h&#432;&#7899;ng Tây s&#7869; &#273;&#7871;n trung tâm th&#7883; xã An Khê. Ph&#7889; núi &#7903; &#273;ây nho nh&#7887;, xinh xinh n&#7857;m d&#7885;c theo Qu&#7889;c l&#7897; 19 và &#273;ôi b&#7901; Dakpa. Phía Nam th&#7883; xã là l&#361;y Ông Nh&#7841;c, nay v&#7851;n còn d&#7845;u tích là &#273;ình An L&#361;y quanh n&#259;m h&#432;&#417;ng khói ph&#7909;ng th&#7901; Tây S&#417;n tam ki&#7879;t. &#7902; cu&#7889;i chân tr&#7901;i là núi Chà Diêm (n&#417;i ch&#7871; t&#7841;o v&#361; khí c&#7911;a quân &#273;&#7897;i Tây S&#417;n), núi H&#7843;nh Hót (n&#417;i thu&#7847;n d&#432;&#7905;ng b&#7847;y ng&#7921;a r&#7915;ng), g&#7847;n &#273;ó còn có h&#7891; Ông Nh&#7841;c n&#7857;m bên dòng sông Dakpa. &#7902; phía tây b&#7855;c th&#7883; xã, hòn Kong nhô cao, s&#432;&#7901;n ph&#7911; &#273;&#7847;y c&#7887; gai và s&#7887;i &#273;á, trên &#273;&#7881;nh có gi&#7871;ng Tiên. Thu&#7903; x&#432;a, quân &#273;&#7897;i Tây S&#417;n &#273;ã &#273;&#7863;t &#273;&#7891;n canh trên &#273;&#7881;nh núi &#273;&#7875; ki&#7875;m soát c&#7843; vùng Tây S&#417;n th&#432;&#7907;ng &#273;&#7841;o. D&#432;&#7899;i chân núi là dòng Dakpa trong xanh, th&#417; m&#7897;ng và tr&#7919; tình len l&#7887;i ch&#7843;y qua các n&#432;&#417;ng r&#7851;y, núi &#273;&#7891;i...</font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Th&#7901;i Pháp thu&#7897;c, An Khê t&#7915;ng là bãi chi&#7871;n tr&#432;&#7901;ng và là m&#7891; chôn gi&#7863;c Pháp. Nh&#7919;ng &#273;&#7883;a danh nh&#432; C&#7917;u An, Tú Th&#7911;y, Kannack, &#273;èo An Khê &#273;ã &#273;i vào chi&#7871;n s&#7917;.</font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Th&#7901;i ch&#7889;ng M&#7929;, n&#259;m 1975, quân và dân An Khê &#273;ánh chi&#7871;m &#273;èo An Khê, cô l&#7853;p Tây Nguyên, góp ph&#7847;n t&#7841;o nên &#273;&#7841;i th&#7855;ng mùa xuân l&#7883;ch s&#7917;.</font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Qua bao nhiêu th&#259;ng tr&#7847;m, r&#432;ng núi An Khê v&#7851;n âm th&#7847;m phát tri&#7875;n, thay da &#273;&#7893;i th&#7883;t &#273;&#7875; theo k&#7883;p v&#7899;i mi&#7873;n xuôi. An Khê là n&#417;i “&#273;i d&#7877; khó v&#7873;”, &#273;úng nh&#432; câu ca truy&#7873;n t&#7909;ng:</font></p> <p align="center"><font face="Arial" size="2"><em>An Khê có núi hòn Kong<br> Có r&#7915;ng H&#7843;nh Hót, có dòng sông Ba<br> Có &#273;&#7891;ng c&#7887; m&#432;&#7899;t bao la<br> V&#432;&#7901;n cây &#273;&#417;m trái n&#7903; hoa b&#7889;n mùa.</em></font></p> <p align="right"><font face="Arial" size="2"><b><em>Theo C&#7847;n Th&#417;</em></b></font></p> </body> </html>

BÌNH LUẬN

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM

Ngày 14-11, Nippon Maru - con tàu thanh niên biểu tượng cho sự đoàn kết của thanh niên ASEAN - Nhật Bản đã đến TP. Hồ Chí Minh sẵn sàng cho một hành trình đầy ý nghĩa tại Thành phố mang tên Bác.

Agile Việt Nam
;