<html>
<head>
<meta http-equiv="Content-Language" content="en-us">
<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=windows-1252">
<title>An Khê - Vùng đất lịch sử</title>
</head>
<body>
<p align="center"><b><font face="Arial" size="2" color="#0000FF">
<span id="newscontent1_MsgSubject">An Khê - Vùng đất lịch sử</span></font></b></p>
<p align="justify"><font face="Arial" size="2">An Khê thời xa xưa gọi là thôn An
Khê, thuộc ấp Tây Sơn, huyện Phù Ly, phủ Qui Nhơn. Thời nhà Nguyễn An Khê là ấp
An Tây, huyện Tuy Viễn, tỉnh Bình Định. Đến thời Pháp thuộc, An Khê thuộc tỉnh
Gia Lai gọi là huyện Haut Dakpa, sau đổi là huyện An Khê. Năm 1959 An Khê thành
huyện An Túc, tỉnh Bình Định. Sau năm 1975 lấy lại tên cũ là huyện An Khê, trực
thuộc tỉnh Gia Lai. Hiện nay huyện An Khê đổi thành huyện Dakpơ và trị trấn An
Khê được nâng lên thành thị xã.</font></p>
<p align="justify"><font face="Arial" size="2">An Khê nằm trên Quốc lộ 19 nối
liền hai thành phố Qui Nhơn và Pleiku bằng đèo An Khê. Người Bahnar gọi đèo này
là đèo Mang, có nghĩa là cửa ngõ. Đất An Khê thuở xưa còn gọi là đất Tây Sơn
nhưng để phân biệt giữa vùng cao và vùng thấp, người ta gọi An Khê là Tây Sơn
thượng đạo. Nơi đây có nhiều di tích lịch sử mang nặng dấu ấn nhà Tây Sơn và có
nhiều danh thắng hữu tình đáng được tham quan, nghiên cứu.</font></p>
<table width="2" align="center" border="0" id="table1">
<tr>
<td>
<img border="0" src="An%20Khe%20-%20vung%20dat%20lich%20su.bmp" width="283" height="372"></td>
</tr>
<tr>
<td>
<p align="center"><i><font color="#808080">
<span style="font-size: 10pt; font-family: Arial">Chân đèo An Khê (phía
Tây Sơn - Bình Định)</span></font><span style="font-size: 10pt; color: blue; font-family: Arial">.
</span></i></td>
</tr>
</table>
<p align="justify"><font face="Arial" size="2">Những ai đã từng đến An Khê mới
thấy hết được tầm quan trọng của địa thế núi non ở đây. Từ trên đỉnh đèo, du
khách có thể trông thấy dễ dàng đường đèo quanh co uốn khúc quanh chân núi Ông
Bình hiên ngang, sừng sững. Xa xa là dòng sông Côn thướt tha như dải lụa xuôi về
Phú Phong, Kiên Mỹ - quê nhà của Tây Sơn tam kiệt. Ở sườn núi Ông Bình có hang
sâu, ngày xưa quân Tây Sơn làm nơi tích trữ quân lương cho nên gọi là kho “binh
lương đồ trận”. Ở phía Đông Nam đèo là núi Ông Nhạc hay Ông Nhược bề thế chẳng
kém, ngày xưa là nơi nghỉ quân của quân đội Tây Sơn.</font></p>
<p align="justify"><font face="Arial" size="2">Địa thế An Khê hiểm trở dường ấy
nên thuở trước, người miền xuôi lên An Khê đâu phải dễ dàng:</font></p>
<p align="center"><font face="Arial" size="2"><em>Không đi thì mắc cái eo<br>
Ra đi thì sợ cái đèo An Khê </em></font></p>
<p align="justify"><font face="Arial" size="2">Ngày nay, Quốc lộ 19 đã được nâng
cấp, đường đèo rộng thênh thang tráng nhựa phẳng lì. Từ trên đỉnh đèo, theo quốc
lộ đi về hướng Tây, gặp chiếc cầu đầu tiên có một cái miếu nhỏ nằm bên đầu cầu,
xưa gọi là miếu Xà, nơi Nguyễn Nhạc chém rắn tế cờ khởi nghĩa. Lúc đến ngã ba
Đồng Găng có đường rẽ sang tay phải đi về hướng Bắc sẽ đến Cửa An, Tú Thủy (nay
là Tú An), Kannack. Tại Tú Thuy (nay thuộc thị xã An Khê) có một cánh rừng mang
tên rừng Mộ Điểu hay núi Hoàng Đế và cánh đồng mang tên Cô Hầu, là nơi nghĩa
quân Tây Sơn lập doanh trại và thành lập kho lương thực để chuẩn bị cho công
cuộc khởi nghĩa. Núi Hoàng Đế là nơi Nguyễn Nhạc từng đóng đại bản doanh để chỉ
huy ba quân tướng sĩ, và cánh đồng Cô Hầu do nàng Yă Đó, ái thiếp của Nguyễn
Nhạc đứng ra canh tác để cung cấp lương thực cho nghĩa quân Tây Sơn.</font></p>
<p align="justify"><font face="Arial" size="2">Từ ngã ba Đồng Găng đi về hướng
Tây sẽ đến trung tâm thị xã An Khê. Phố núi ở đây nho nhỏ, xinh xinh nằm dọc
theo Quốc lộ 19 và đôi bờ Dakpa. Phía Nam thị xã là lũy Ông Nhạc, nay vẫn còn
dấu tích là đình An Lũy quanh năm hương khói phụng thờ Tây Sơn tam kiệt. Ở cuối
chân trời là núi Chà Diêm (nơi chế tạo vũ khí của quân đội Tây Sơn), núi Hảnh
Hót (nơi thuần dưỡng bầy ngựa rừng), gần đó còn có hồ Ông Nhạc nằm bên dòng sông
Dakpa. Ở phía tây bắc thị xã, hòn Kong nhô cao, sườn phủ đầy cỏ gai và sỏi đá,
trên đỉnh có giếng Tiên. Thuở xưa, quân đội Tây Sơn đã đặt đồn canh trên đỉnh
núi để kiểm soát cả vùng Tây Sơn thượng đạo. Dưới chân núi là dòng Dakpa trong
xanh, thơ mộng và trữ tình len lỏi chảy qua các nương rẫy, núi đồi...</font></p>
<p align="justify"><font face="Arial" size="2">Thời Pháp thuộc, An Khê từng là
bãi chiến trường và là mồ chôn giặc Pháp. Những địa danh như Cửu An, Tú Thủy,
Kannack, đèo An Khê đã đi vào chiến sử.</font></p>
<p align="justify"><font face="Arial" size="2">Thời chống Mỹ, năm 1975, quân và
dân An Khê đánh chiếm đèo An Khê, cô lập Tây Nguyên, góp phần tạo nên đại thắng
mùa xuân lịch sử.</font></p>
<p align="justify"><font face="Arial" size="2">Qua bao nhiêu thăng trầm, rưng
núi An Khê vẫn âm thầm phát triển, thay da đổi thịt để theo kịp với miền xuôi.
An Khê là nơi “đi dễ khó về”, đúng như câu ca truyền tụng:</font></p>
<p align="center"><font face="Arial" size="2"><em>An Khê có núi hòn Kong<br>
Có rừng Hảnh Hót, có dòng sông Ba<br>
Có đồng cỏ mướt bao la<br>
Vườn cây đơm trái nở hoa bốn mùa.</em></font></p>
<p align="right"><font face="Arial" size="2"><b><em>Theo Cần Thơ</em></b></font></p>
</body>
</html>