Thú chơi câu đối Tết của người xưa

<html> <head> <meta http-equiv="Content-Language" content="en-us"> <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=windows-1252"> <title>Thú ch&#417;i câu &#273;&#7889;i T&#7871;t c&#7911;a ng&#432;&#7901;i x</title> </head> <body> <p align="center"><font face="Arial"><b><font color="#0000FF" size="2"> <span id="NewsContentDetail1_MsgSubject">Thú ch&#417;i câu &#273;&#7889;i T&#7871;t c&#7911;a ng&#432;&#7901;i x&#432;a</span></font></b></font></p> <p align="justify"><b><font face="Arial" size="2">Ch&#7859;ng bi&#7871;t thú ch&#417;i câu &#273;&#7889;i T&#7871;t có &#7903; Vi&#7879;t Nam ta t&#7915; bao gi&#7901;, ch&#7881; bi&#7871;t r&#7857;ng t&#7915; r&#7845;t lâu r&#7891;i, ch&#417;i câu &#273;&#7889;i T&#7871;t &#273;ã &#273;&#432;&#7907;c xem nh&#432; m&#7897;t thú ch&#417;i tao nhã dành cho m&#7885;i ng&#432;&#7901;i, m&#7885;i nhà, m&#7897;t phong t&#7909;c t&#7853;p quán &#273;&#7865;p, m&#7897;t nghi l&#7877; có tính ch&#7845;t v&#259;n ch&#432;&#417;ng &#273;&#7897;c &#273;áo và không th&#7875; thi&#7871;u trong ngày T&#7871;t c&#7893; truy&#7873;n c&#7911;a dân t&#7897;c.</font></b></p> <p align="center"><i><font face="Arial" size="2">Th&#7883;t m&#7905;, d&#432;a hành, câu &#273;&#7889;i &#273;&#7887;</font></i><font face="Arial" size="2"><br> <i>Cây nêu, tràng pháo, bánh ch&#432;ng xanh.</i></font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">S&#7917; sách chép, vào th&#7901;i Lê, thú ch&#417;i câu &#273;&#7889;i &#273;&#432;&#7907;c &#273;&#7863;c bi&#7879;t &#432;a chu&#7897;ng. Câu &#273;&#7889;i không ch&#7881; &#273;&#432;&#7907;c dùng ph&#7893; bi&#7871;n vào m&#7895;i d&#7883;p T&#7871;t &#273;&#7871;n xuân v&#7873; mà còn trong c&#7843; các d&#7883;p tr&#7885;ng &#273;&#7841;i khác nh&#432; c&#432;&#7899;i h&#7887;i, ma chay, v&#7873; nhà m&#7899;i, sinh con trai, thi &#273;&#7895;, &#273;&#432;&#7907;c th&#259;ng ch&#7913;c… Vua Lê Thánh Tông ngày T&#7871;t còn l&#7879;nh cho t&#7845;t c&#7843; m&#7885;i nhà &#273;&#7873;u ph&#7843;i dán câu &#273;&#7889;i &#273;&#7887;, b&#7845;t k&#7875; &#273;ó là nhà nông hay trí th&#7913;c, k&#7867; nghèo hàn hay b&#7853;c &#273;&#7871; v&#432;&#417;ng.</font></p> <p align="center"> <img border="0" src="thu%20choi%20cau%20doi%20Tet.bmp" width="300" height="341"></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Ch&#417;i câu &#273;&#7889;i T&#7871;t không t&#7889;n kém, c&#361;ng ch&#7859;ng c&#7847;n c&#7847;u k&#7923; s&#417;n son th&#7871;p vàng, ch&#7841;m t&#7893;, kh&#7855;c g&#7895; nh&#432; câu &#273;&#7889;i th&#7901; hay câu &#273;&#7889;i m&#7915;ng… Ch&#7881; c&#7847;n cái bút lông, t&#7901; gi&#7845;y &#273;&#7887;, ít m&#7921;c Tàu là có ngay &#273;ôi câu &#273;&#7889;i. Ng&#432;&#7901;i bi&#7871;t ch&#7919; ít làm câu &#273;&#7889;i d&#7903;. Ng&#432;&#7901;i bi&#7871;t ch&#7919; nhi&#7873;u làm câu &#273;&#7889;i hay. Ng&#432;&#7901;i không bi&#7871;t ch&#7919; thì &#273;i mua câu &#273;&#7889;i, t&#7915;ng có nh&#7919;ng ch&#7907; chuyên bán câu &#273;&#7889;i T&#7871;t và nh&#7919;ng ông &#273;&#7891; chuyên &#273;i vi&#7871;t câu &#273;&#7889;i T&#7871;t thuê. </font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Còn ng&#432;&#7901;i trong làng ngoài xóm v&#7899;i nhau l&#7841;i s&#7855;m chút l&#7877; m&#7885;n qu&#7843; cau, t&#7845;m tr&#7847;u, be r&#432;&#7907;u &#273;&#7871;n nhà th&#7847;y &#273;&#7891; xin câu &#273;&#7889;i. Nh&#7919;ng th&#7847;y &#273;&#7891; Nho vi&#7871;t câu &#273;&#7889;i cho ai &#273;ó, &#273;&#432;&#7907;c coi nh&#432; &#273;ã ban phúc cho b&#7843;n thân và gia &#273;ình h&#7885;. Qua &#273;ó nhà nào c&#361;ng có câu &#273;&#7889;i &#273;&#7875; ch&#417;i, thêm n&#7919;a tình làng ngh&#297;a xóm càng &#273;&#432;&#7907;c th&#7855;t ch&#7863;t.</font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Câu &#273;&#7889;i T&#7871;t th&#432;&#7901;ng &#273;&#432;&#7907;c vi&#7871;t vào gi&#7845;y &#273;ó vì màu &#273;&#7887; t&#432;&#7907;ng tr&#432;ng cho s&#7921; &#273;&#7847;m &#7845;m, phù h&#7907;p v&#7899;i không khí thiêng liêng c&#7911;a ngày T&#7871;t c&#7893; truy&#7873;n. Màu &#273;&#7887; còn ch&#7889;ng &#273;&#432;&#7907;c h&#417;i s&#432;&#417;ng, cái khí âm c&#7911;a ngày &#273;ông tháng giá. Gi&#7845;y &#273;&#7887; có hai lo&#7841;i: H&#7891;ng &#273;i&#7873;u thì n&#7891;ng &#7845;m, bi&#7875;u tr&#432;ng cho s&#7921; nhi&#7879;t thành; cánh sen là &#273;&#7887; mà nh&#432; tím bi&#7871;c pha chút t&#432;&#417;i m&#417;, g&#7907;i ra nh&#7919;ng &#432;&#7899;c v&#7885;ng. </font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Ch&#7919; vi&#7871;t trên câu &#273;&#7889;i có th&#7875; là ch&#7919; Hán hay ch&#7919; Nôm; ho&#7863;c chân ph&#432;&#417;ng hay bay b&#7893;ng; ho&#7863;c tri&#7879;n hay l&#7879;, &#273;&#7853;m hay nh&#7841;t… tùy vào s&#7903; thích và ý t&#7913; c&#7911;a ng&#432;&#7901;i ch&#417;i. S&#7921; m&#7897;c m&#7841;c, &#273;&#417;n gi&#7843;n nh&#432;ng không kém ph&#7847;n tài hoa, thâm thúy trong ngh&#7879; thu&#7853;t &#273;&#7889;i ch&#7885;i ch&#7919; và ngh&#297;a c&#7911;a thú ch&#417;i c&#7913; th&#7871; th&#7845;m sâu, th&#7845;m sâu d&#7847;n vào tâm t&#432;, tình c&#7843;m, n&#7871;p s&#7889;ng c&#7911;a ng&#432;&#7901;i dân &#273;&#7875; tr&#7903; thành m&#7897;t phong cách v&#259;n hóa, &#273;&#7897;c &#273;áo c&#7843; v&#7873; ph&#432;&#417;ng di&#7879;n trí tu&#7879; l&#7851;n th&#7849;m m&#7929; ngh&#7879; thu&#7853;t. </font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Vào m&#7895;i d&#7883;p xuân v&#7873;, m&#7895;i nhà treo m&#7897;t &#273;ôi câu &#273;&#7889;i &#273;&#7887; tr&#432;&#7899;c bàn th&#7901; t&#7893; tiên, hay n&#417;i c&#7897;t nhà, c&#7893;ng ngõ, ngoài ch&#7913;c n&#259;ng trang trí còn mang l&#7841;i h&#432;&#417;ng v&#7883; T&#7871;t, không khí T&#7871;t &#273;&#7853;m &#273;à b&#7843;n s&#7855;c, làm phong phú thêm cái T&#7871;t v&#7889;n &#273;ã vô cùng phong phú c&#7911;a dân t&#7897;c.</font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Do tính ch&#7845;t &#273;&#7863;c bi&#7879;t, m&#7915;ng n&#259;m m&#7899;i, m&#7915;ng xuân nên câu &#273;&#7889;i T&#7871;t th&#432;&#7901;ng là nh&#7919;ng l&#7901;i chúc t&#7909;ng v&#7899;i ch&#7911; &#273;&#7873; n&#7893;i b&#7853;t: cát t&#432;&#7901;ng nh&#432; ý. Ng&#432;&#7901;i ch&#417;i g&#7917;i vào &#273;ó ni&#7873;m vui, nh&#7919;ng &#432;&#7899;c mong, hy v&#7885;ng cho m&#7897;t n&#259;m m&#7899;i t&#7889;t lành:</font></p> <p align="center"><i><font face="Arial" size="2">Có là bao, ba v&#7841;n sáu ngàn ngày, &#273;&#432;&#7907;c tr&#259;m cái T&#7871;t<br> &#431;&#7899;c gì nh&#7881;, m&#7897;t n&#259;m m&#432;&#7901;i hai tháng, c&#7843; b&#7889;n mùa xuân<br> Tu&#7871; h&#7919;u t&#7913; th&#7901;i xuân t&#7841;i th&#7911;<br> Nhân &#432; bách h&#7841;nh hi&#7871;u vi tiên</font></i></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">(N&#259;m có b&#7889;n mùa, m&#7903; &#273;&#7847;u b&#7857;ng mùa xuân. Ng&#432;&#7901;i có tr&#259;m tính, tính hi&#7871;u th&#7843;o là c&#7847;n tr&#432;&#7899;c h&#7871;t).</font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">C&#361;ng có không ít câu &#273;&#7889;i T&#7871;t ch&#7913;a &#273;&#7921;ng n&#7895;i bu&#7891;n, nh&#7919;ng chua cay, tr&#259;n tr&#7903; c&#7911;a gia c&#7843;nh và th&#7901;i cu&#7897;c. &#272;ây là câu &#273;&#7889;i Nguy&#7877;n Công Tr&#7913; vi&#7871;t và dán trong nhà mình ngày T&#7871;t:</font></p> <p align="center"><i><font face="Arial" size="2">Chi&#7873;u ba m&#432;&#417;i, n&#7907; h&#7887;i tít mù, co c&#7859;ng &#273;&#7841;p th&#7857;ng B&#7847;n ra c&#7917;a;<br> Sáng m&#7891;ng m&#7897;t, r&#432;&#7907;u say túy lúy, gi&#417; tay b&#7891;ng ông Phúc vào nhà.</font></i></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Hay Tú X&#432;&#417;ng, m&#7897;t ng&#432;&#7901;i luôn l&#7853;n &#273;&#7853;n trên con &#273;&#432;&#7901;ng thi c&#7917;, luôn m&#7863;c c&#7843;m v&#7899;i c&#7843;nh nghèo khó, s&#7889;ng nh&#7901; v&#7907; nh&#7901; con l&#7841;i t&#7921; c&#432;&#7901;i r&#7891;i an &#7911;i mình b&#7857;ng câu &#273;&#7889;i T&#7871;t:</font></p> <p align="center"><i><font face="Arial" size="2">N&#7921;c c&#432;&#7901;i thay, nêu không, pháo không, vôi b&#7897;t c&#361;ng không, mà T&#7871;t;<br> Thôi c&#361;ng &#273;&#432;&#7907;c, r&#432;&#7907;u có, nem có, bánh ch&#432;ng c&#361;ng có, th&#7915;a ch&#417;i.</font></i></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Nhi&#7873;u câu &#273;&#7889;i T&#7871;t, ngoài giá tr&#7883; gi&#7843;i trí, v&#259;n hóa, xã h&#7897;i, còn nh&#432; m&#7897;t áng v&#259;n ch&#432;&#417;ng &#273;&#7863;c s&#7855;c. Thông qua vi&#7879;c miêu t&#7843; hi&#7879;n th&#7921;c, b&#7857;ng trò ch&#417;i ch&#7919; ngh&#297;a, câu &#273;&#7889;i T&#7871;t có th&#7875; thu&#7853;t l&#7841;i m&#7897;t cách chân th&#7921;c và sinh &#273;&#7897;ng vô vàn chuyên &#273;&#7901;i, chuy&#7879;n ng&#432;&#7901;i, t&#7915; nh&#7887; &#273;&#7871;n l&#7899;n, t&#7915; x&#432;a t&#7899;i nay. &#272;ây là m&#7897;t câu &#273;&#7889;i Nôm th&#432;&#7901;ng &#273;&#432;&#7907;c dán &#7903; &#273;i&#7871;m làng m&#7895;i khi T&#7871;t &#273;&#7871;n.</font></p> <p align="center"><font face="Arial" size="2"><i>C&#7845;m &#273;inh, c&#7845;m &#273;áo, c&#7845;m pháo th&#7855;ng thiên, c&#7845;m ti&#7873;n xóc &#7889;ng, c&#7845;m búng xa quay, c&#7845;m quay thò lò, c&#7845;m tu&#7889;t.<br> Có b&#7847;u, có b&#7841;n, có ván c&#417;m xôi, có l&#432;ng h&#361; r&#432;&#7907;u, có gì?</i></font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">&#272;&#7885;c lên th&#7845;y hi&#7879;n ra tr&#432;&#7899;c m&#7855;t c&#7843; m&#7897;t quang c&#7843;nh nh&#7897;n nh&#7883;p c&#7911;a nh&#7919;ng h&#7897;i hè &#273;ình &#273;ám, nh&#7919;ng ngày T&#7871;t khi x&#432;a v&#7899;i nhi&#7873;u trò ch&#417;i dân gian, nhi&#7873;u phong t&#7909;c t&#7853;p quán t&#7889;t &#273;&#7865;p mà nay không còn l&#7841;i m&#7845;y n&#7919;a.</font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Câu &#273;&#7889;i v&#7889;n là l&#7889;i ch&#417; ch&#7919; ngh&#297;a c&#7911;a Hán t&#7921; nh&#432;ng v&#7899;i câu &#273;&#7889;i T&#7871;t, ng&#432;&#7901;i ta hay dùng ch&#7919; Nôm &#273;&#7875; vi&#7871;t h&#417;n. Có l&#7869; b&#7903;i ch&#7919; Nôm là ch&#7919; vi&#7871;t c&#7911;a dân t&#7897;c Vi&#7879;t, g&#7847;n g&#361;i, quen thu&#7897;c v&#7899;i ng&#432;&#7901;i dân Vi&#7879;t nên d&#7877; dàng kh&#7855;c h&#7885;a, miêu t&#7843; sinh &#273;&#7897;ng hi&#7879;n th&#7921;c cu&#7897;c s&#7889;ng &#273;&#7845;t n&#432;&#7899;c Vi&#7879;t và ph&#7843;n ánh sâu s&#7855;c, t&#7871; nh&#7883; tâm t&#432; tình c&#7843;m con ng&#432;&#7901;i Vi&#7879;t h&#417;n. V&#7899;i câu &#273;&#7889;i vi&#7871;t b&#7857;ng ch&#7919; Nôm, h&#432;&#417;ng v&#7883; ngày T&#7871;t Vi&#7879;t càng tr&#7903; nên &#273;&#7853;m &#273;à.</font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Sau này, khi xã h&#7897;i &#273;&#7893;i thay, n&#432;&#7899;c nhà giành &#273;&#7897;c l&#7853;p thì câu &#273;&#7889;i T&#7871;t còn &#273;&#432;&#7907;c sáng tác b&#7857;ng ch&#7919; Qu&#7889;c ng&#7919;, nó mang m&#7897;t s&#7855;c thái m&#7899;i, &#273;&#7847;m &#7845;m, vui t&#432;&#417;i h&#417;n và tràn &#273;&#7847;y s&#7913;c s&#7889;ng.</font></p> <p align="center"><font face="Arial" size="2"><i>V&#7843;i m&#7853;u d&#7883;ch bán v&#7873;, nào h&#7891;ng, nào tía, nào &#273;&#7887;, nào xanh, con cháu &#273;ua nhau khoe áo T&#7871;t;<br> Trà qu&#7889;c doanh mua &#273;&#432;&#7907;c, v&#7915;a &#273;&#7853;m, v&#7915;a th&#417;m, v&#7915;a ngon, v&#7915;a r&#7867;, ông bà vui chén nh&#7845;p tình xuân.</i></font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Cùng v&#7899;i nh&#7883;p s&#7889;ng m&#7899;i, cùng v&#7899;i s&#7921; tàn l&#7909;i c&#7911;a &quot;cái h&#7885;c nhà Nho&quot;, nhi&#7873;u phong t&#7909;c c&#361; &#273;ã mai m&#7897;t, thú ch&#417;i câu &#273;&#7889;i T&#7871;t gi&#7901; không còn &#273;&#432;&#7907;c &#432;a chu&#7897;ng nh&#432; tr&#432;&#7899;c n&#7919;a. Nh&#432;ng &#273;âu &#273;ó trong l&#7899;p ng&#432;&#7901;i già c&#7843;, câu &#273;&#7889;i v&#7851;n &#273;&#432;&#7907;c sáng tác và l&#432;u truy&#7873;n. Trên nh&#7919;ng trang báo Xuân, báo T&#7871;t, ng&#432;&#7901;i ta v&#7851;n b&#7855;t g&#7863;p nh&#7919;ng câu &#273;&#7889;i &#273;&#432;&#7907;c &#273;&#259;ng trang tr&#7885;ng v&#7899;i n&#7897;i dung hi&#7879;n &#273;&#7841;i ca ng&#7907;i s&#7921; &#273;&#7893;i thay và phát tri&#7875;n c&#7911;a &#273;&#7845;t n&#432;&#7899;c…</font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Và s&#7869; không ph&#7843;i là khó kh&#259;n l&#7855;m n&#7871;u b&#7841;n mu&#7889;n có m&#7897;t &#273;ôi câu &#273;&#7889;i &#273;&#7875; treo trong nhà d&#7883;p T&#7871;t này. Tìm &#273;âu &#273;ó trên hè ph&#7889; Bà Tri&#7879;u hay m&#7897;t góc nh&#7887; quanh khu V&#259;n Mi&#7871;u vào nh&#7919;ng ngày áp T&#7871;t, b&#7841;n s&#7869; g&#7863;p l&#7841;i m&#7897;t hình &#7843;nh quen thu&#7897;c: nh&#7919;ng &quot;ông &#273;&#7891;&quot; già có, tr&#7867; có trong nhóm C&#7843;o th&#417;m nh&#432; Tú Sót, D&#432;&#417;ng H&#7891;ng Thanh, Nguy&#7877;n Quang Th&#7855;ng hay nh&#7919;ng sinh viên chuyên ngành Hán Nôm bày m&#7921;c Tàu gi&#7845;y &#273;&#7887;, kiên trì, gò l&#432;ng vi&#7871;t ch&#7919;. Ch&#7881; m&#7845;t d&#259;m ba ch&#7909;c ngàn g&#7885;i là &quot;ti&#7873;n gi&#7845;y m&#7921;c&quot; là b&#7841;n có th&#7875; &quot;dinh&quot; v&#7873; nhà m&#7897;t câu &#273;&#7889;i &#273;&#7887; &#273;&#7875; trang hoàng nhà c&#7917;a, &#273;&#7875; vui v&#7899;i trò ch&#417;i ch&#7919; ngh&#297;a.</font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Trong không khí tràn ng&#7853;p s&#7855;c xuân, tìm &#273;&#7871;n v&#7899;i m&#7897;t thú ch&#417;i tao nhã, m&#7897;t v&#7867; &#273;&#7865;p thâm sâu n&#417;i ngu&#7891;n c&#7897;i &#273;&#7875; th&#432;&#7903;ng th&#7913;c m&#7897;t chút cái phong v&#7883; T&#7871;t c&#7893; truy&#7873;n, &#273;ó c&#361;ng là cách góp ph&#7847;n gìn gi&#7919; nét riêng c&#7911;a v&#259;n hóa Vi&#7879;t, gìn gi&#7919; nh&#7919;ng tinh túy t&#7915; ngàn x&#432;a ông cha ta &#273;&#7875; l&#7841;i. Tr&#7897;m ngh&#297;, &#273;ó còn là m&#7897;t cách th&#432; giãn mang tính v&#259;n hóa cao.</font></p> <p align="right"><font face="Arial" size="2"><b><i>Theo SK&amp;&#272;S</i></b></font></p> </body> </html>

BÌNH LUẬN

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM

Ngày 14-11, Nippon Maru - con tàu thanh niên biểu tượng cho sự đoàn kết của thanh niên ASEAN - Nhật Bản đã đến TP. Hồ Chí Minh sẵn sàng cho một hành trình đầy ý nghĩa tại Thành phố mang tên Bác.

Agile Việt Nam
;