Thú chơi câu đối Tết của người xưa

<html> <head> <meta http-equiv="Content-Language" content="en-us"> <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=windows-1252"> <title>Thú ch&#417;i câu &#273;&#7889;i T&#7871;t c&#7911;a ng&#432;&#7901;i x</title> </head> <body> <p align="center"><font face="Arial"><b><font color="#0000FF" size="2"> <span id="NewsContentDetail1_MsgSubject">Thú ch&#417;i câu &#273;&#7889;i T&#7871;t c&#7911;a ng&#432;&#7901;i x&#432;a</span></font></b></font></p> <p align="justify"><b><font face="Arial" size="2">Ch&#7859;ng bi&#7871;t thú ch&#417;i câu &#273;&#7889;i T&#7871;t có &#7903; Vi&#7879;t Nam ta t&#7915; bao gi&#7901;, ch&#7881; bi&#7871;t r&#7857;ng t&#7915; r&#7845;t lâu r&#7891;i, ch&#417;i câu &#273;&#7889;i T&#7871;t &#273;ã &#273;&#432;&#7907;c xem nh&#432; m&#7897;t thú ch&#417;i tao nhã dành cho m&#7885;i ng&#432;&#7901;i, m&#7885;i nhà, m&#7897;t phong t&#7909;c t&#7853;p quán &#273;&#7865;p, m&#7897;t nghi l&#7877; có tính ch&#7845;t v&#259;n ch&#432;&#417;ng &#273;&#7897;c &#273;áo và không th&#7875; thi&#7871;u trong ngày T&#7871;t c&#7893; truy&#7873;n c&#7911;a dân t&#7897;c.</font></b></p> <p align="center"><i><font face="Arial" size="2">Th&#7883;t m&#7905;, d&#432;a hành, câu &#273;&#7889;i &#273;&#7887;</font></i><font face="Arial" size="2"><br> <i>Cây nêu, tràng pháo, bánh ch&#432;ng xanh.</i></font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">S&#7917; sách chép, vào th&#7901;i Lê, thú ch&#417;i câu &#273;&#7889;i &#273;&#432;&#7907;c &#273;&#7863;c bi&#7879;t &#432;a chu&#7897;ng. Câu &#273;&#7889;i không ch&#7881; &#273;&#432;&#7907;c dùng ph&#7893; bi&#7871;n vào m&#7895;i d&#7883;p T&#7871;t &#273;&#7871;n xuân v&#7873; mà còn trong c&#7843; các d&#7883;p tr&#7885;ng &#273;&#7841;i khác nh&#432; c&#432;&#7899;i h&#7887;i, ma chay, v&#7873; nhà m&#7899;i, sinh con trai, thi &#273;&#7895;, &#273;&#432;&#7907;c th&#259;ng ch&#7913;c… Vua Lê Thánh Tông ngày T&#7871;t còn l&#7879;nh cho t&#7845;t c&#7843; m&#7885;i nhà &#273;&#7873;u ph&#7843;i dán câu &#273;&#7889;i &#273;&#7887;, b&#7845;t k&#7875; &#273;ó là nhà nông hay trí th&#7913;c, k&#7867; nghèo hàn hay b&#7853;c &#273;&#7871; v&#432;&#417;ng.</font></p> <p align="center"> <img border="0" src="thu%20choi%20cau%20doi%20Tet.bmp" width="300" height="341"></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Ch&#417;i câu &#273;&#7889;i T&#7871;t không t&#7889;n kém, c&#361;ng ch&#7859;ng c&#7847;n c&#7847;u k&#7923; s&#417;n son th&#7871;p vàng, ch&#7841;m t&#7893;, kh&#7855;c g&#7895; nh&#432; câu &#273;&#7889;i th&#7901; hay câu &#273;&#7889;i m&#7915;ng… Ch&#7881; c&#7847;n cái bút lông, t&#7901; gi&#7845;y &#273;&#7887;, ít m&#7921;c Tàu là có ngay &#273;ôi câu &#273;&#7889;i. Ng&#432;&#7901;i bi&#7871;t ch&#7919; ít làm câu &#273;&#7889;i d&#7903;. Ng&#432;&#7901;i bi&#7871;t ch&#7919; nhi&#7873;u làm câu &#273;&#7889;i hay. Ng&#432;&#7901;i không bi&#7871;t ch&#7919; thì &#273;i mua câu &#273;&#7889;i, t&#7915;ng có nh&#7919;ng ch&#7907; chuyên bán câu &#273;&#7889;i T&#7871;t và nh&#7919;ng ông &#273;&#7891; chuyên &#273;i vi&#7871;t câu &#273;&#7889;i T&#7871;t thuê. </font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Còn ng&#432;&#7901;i trong làng ngoài xóm v&#7899;i nhau l&#7841;i s&#7855;m chút l&#7877; m&#7885;n qu&#7843; cau, t&#7845;m tr&#7847;u, be r&#432;&#7907;u &#273;&#7871;n nhà th&#7847;y &#273;&#7891; xin câu &#273;&#7889;i. Nh&#7919;ng th&#7847;y &#273;&#7891; Nho vi&#7871;t câu &#273;&#7889;i cho ai &#273;ó, &#273;&#432;&#7907;c coi nh&#432; &#273;ã ban phúc cho b&#7843;n thân và gia &#273;ình h&#7885;. Qua &#273;ó nhà nào c&#361;ng có câu &#273;&#7889;i &#273;&#7875; ch&#417;i, thêm n&#7919;a tình làng ngh&#297;a xóm càng &#273;&#432;&#7907;c th&#7855;t ch&#7863;t.</font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Câu &#273;&#7889;i T&#7871;t th&#432;&#7901;ng &#273;&#432;&#7907;c vi&#7871;t vào gi&#7845;y &#273;ó vì màu &#273;&#7887; t&#432;&#7907;ng tr&#432;ng cho s&#7921; &#273;&#7847;m &#7845;m, phù h&#7907;p v&#7899;i không khí thiêng liêng c&#7911;a ngày T&#7871;t c&#7893; truy&#7873;n. Màu &#273;&#7887; còn ch&#7889;ng &#273;&#432;&#7907;c h&#417;i s&#432;&#417;ng, cái khí âm c&#7911;a ngày &#273;ông tháng giá. Gi&#7845;y &#273;&#7887; có hai lo&#7841;i: H&#7891;ng &#273;i&#7873;u thì n&#7891;ng &#7845;m, bi&#7875;u tr&#432;ng cho s&#7921; nhi&#7879;t thành; cánh sen là &#273;&#7887; mà nh&#432; tím bi&#7871;c pha chút t&#432;&#417;i m&#417;, g&#7907;i ra nh&#7919;ng &#432;&#7899;c v&#7885;ng. </font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Ch&#7919; vi&#7871;t trên câu &#273;&#7889;i có th&#7875; là ch&#7919; Hán hay ch&#7919; Nôm; ho&#7863;c chân ph&#432;&#417;ng hay bay b&#7893;ng; ho&#7863;c tri&#7879;n hay l&#7879;, &#273;&#7853;m hay nh&#7841;t… tùy vào s&#7903; thích và ý t&#7913; c&#7911;a ng&#432;&#7901;i ch&#417;i. S&#7921; m&#7897;c m&#7841;c, &#273;&#417;n gi&#7843;n nh&#432;ng không kém ph&#7847;n tài hoa, thâm thúy trong ngh&#7879; thu&#7853;t &#273;&#7889;i ch&#7885;i ch&#7919; và ngh&#297;a c&#7911;a thú ch&#417;i c&#7913; th&#7871; th&#7845;m sâu, th&#7845;m sâu d&#7847;n vào tâm t&#432;, tình c&#7843;m, n&#7871;p s&#7889;ng c&#7911;a ng&#432;&#7901;i dân &#273;&#7875; tr&#7903; thành m&#7897;t phong cách v&#259;n hóa, &#273;&#7897;c &#273;áo c&#7843; v&#7873; ph&#432;&#417;ng di&#7879;n trí tu&#7879; l&#7851;n th&#7849;m m&#7929; ngh&#7879; thu&#7853;t. </font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Vào m&#7895;i d&#7883;p xuân v&#7873;, m&#7895;i nhà treo m&#7897;t &#273;ôi câu &#273;&#7889;i &#273;&#7887; tr&#432;&#7899;c bàn th&#7901; t&#7893; tiên, hay n&#417;i c&#7897;t nhà, c&#7893;ng ngõ, ngoài ch&#7913;c n&#259;ng trang trí còn mang l&#7841;i h&#432;&#417;ng v&#7883; T&#7871;t, không khí T&#7871;t &#273;&#7853;m &#273;à b&#7843;n s&#7855;c, làm phong phú thêm cái T&#7871;t v&#7889;n &#273;ã vô cùng phong phú c&#7911;a dân t&#7897;c.</font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Do tính ch&#7845;t &#273;&#7863;c bi&#7879;t, m&#7915;ng n&#259;m m&#7899;i, m&#7915;ng xuân nên câu &#273;&#7889;i T&#7871;t th&#432;&#7901;ng là nh&#7919;ng l&#7901;i chúc t&#7909;ng v&#7899;i ch&#7911; &#273;&#7873; n&#7893;i b&#7853;t: cát t&#432;&#7901;ng nh&#432; ý. Ng&#432;&#7901;i ch&#417;i g&#7917;i vào &#273;ó ni&#7873;m vui, nh&#7919;ng &#432;&#7899;c mong, hy v&#7885;ng cho m&#7897;t n&#259;m m&#7899;i t&#7889;t lành:</font></p> <p align="center"><i><font face="Arial" size="2">Có là bao, ba v&#7841;n sáu ngàn ngày, &#273;&#432;&#7907;c tr&#259;m cái T&#7871;t<br> &#431;&#7899;c gì nh&#7881;, m&#7897;t n&#259;m m&#432;&#7901;i hai tháng, c&#7843; b&#7889;n mùa xuân<br> Tu&#7871; h&#7919;u t&#7913; th&#7901;i xuân t&#7841;i th&#7911;<br> Nhân &#432; bách h&#7841;nh hi&#7871;u vi tiên</font></i></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">(N&#259;m có b&#7889;n mùa, m&#7903; &#273;&#7847;u b&#7857;ng mùa xuân. Ng&#432;&#7901;i có tr&#259;m tính, tính hi&#7871;u th&#7843;o là c&#7847;n tr&#432;&#7899;c h&#7871;t).</font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">C&#361;ng có không ít câu &#273;&#7889;i T&#7871;t ch&#7913;a &#273;&#7921;ng n&#7895;i bu&#7891;n, nh&#7919;ng chua cay, tr&#259;n tr&#7903; c&#7911;a gia c&#7843;nh và th&#7901;i cu&#7897;c. &#272;ây là câu &#273;&#7889;i Nguy&#7877;n Công Tr&#7913; vi&#7871;t và dán trong nhà mình ngày T&#7871;t:</font></p> <p align="center"><i><font face="Arial" size="2">Chi&#7873;u ba m&#432;&#417;i, n&#7907; h&#7887;i tít mù, co c&#7859;ng &#273;&#7841;p th&#7857;ng B&#7847;n ra c&#7917;a;<br> Sáng m&#7891;ng m&#7897;t, r&#432;&#7907;u say túy lúy, gi&#417; tay b&#7891;ng ông Phúc vào nhà.</font></i></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Hay Tú X&#432;&#417;ng, m&#7897;t ng&#432;&#7901;i luôn l&#7853;n &#273;&#7853;n trên con &#273;&#432;&#7901;ng thi c&#7917;, luôn m&#7863;c c&#7843;m v&#7899;i c&#7843;nh nghèo khó, s&#7889;ng nh&#7901; v&#7907; nh&#7901; con l&#7841;i t&#7921; c&#432;&#7901;i r&#7891;i an &#7911;i mình b&#7857;ng câu &#273;&#7889;i T&#7871;t:</font></p> <p align="center"><i><font face="Arial" size="2">N&#7921;c c&#432;&#7901;i thay, nêu không, pháo không, vôi b&#7897;t c&#361;ng không, mà T&#7871;t;<br> Thôi c&#361;ng &#273;&#432;&#7907;c, r&#432;&#7907;u có, nem có, bánh ch&#432;ng c&#361;ng có, th&#7915;a ch&#417;i.</font></i></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Nhi&#7873;u câu &#273;&#7889;i T&#7871;t, ngoài giá tr&#7883; gi&#7843;i trí, v&#259;n hóa, xã h&#7897;i, còn nh&#432; m&#7897;t áng v&#259;n ch&#432;&#417;ng &#273;&#7863;c s&#7855;c. Thông qua vi&#7879;c miêu t&#7843; hi&#7879;n th&#7921;c, b&#7857;ng trò ch&#417;i ch&#7919; ngh&#297;a, câu &#273;&#7889;i T&#7871;t có th&#7875; thu&#7853;t l&#7841;i m&#7897;t cách chân th&#7921;c và sinh &#273;&#7897;ng vô vàn chuyên &#273;&#7901;i, chuy&#7879;n ng&#432;&#7901;i, t&#7915; nh&#7887; &#273;&#7871;n l&#7899;n, t&#7915; x&#432;a t&#7899;i nay. &#272;ây là m&#7897;t câu &#273;&#7889;i Nôm th&#432;&#7901;ng &#273;&#432;&#7907;c dán &#7903; &#273;i&#7871;m làng m&#7895;i khi T&#7871;t &#273;&#7871;n.</font></p> <p align="center"><font face="Arial" size="2"><i>C&#7845;m &#273;inh, c&#7845;m &#273;áo, c&#7845;m pháo th&#7855;ng thiên, c&#7845;m ti&#7873;n xóc &#7889;ng, c&#7845;m búng xa quay, c&#7845;m quay thò lò, c&#7845;m tu&#7889;t.<br> Có b&#7847;u, có b&#7841;n, có ván c&#417;m xôi, có l&#432;ng h&#361; r&#432;&#7907;u, có gì?</i></font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">&#272;&#7885;c lên th&#7845;y hi&#7879;n ra tr&#432;&#7899;c m&#7855;t c&#7843; m&#7897;t quang c&#7843;nh nh&#7897;n nh&#7883;p c&#7911;a nh&#7919;ng h&#7897;i hè &#273;ình &#273;ám, nh&#7919;ng ngày T&#7871;t khi x&#432;a v&#7899;i nhi&#7873;u trò ch&#417;i dân gian, nhi&#7873;u phong t&#7909;c t&#7853;p quán t&#7889;t &#273;&#7865;p mà nay không còn l&#7841;i m&#7845;y n&#7919;a.</font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Câu &#273;&#7889;i v&#7889;n là l&#7889;i ch&#417; ch&#7919; ngh&#297;a c&#7911;a Hán t&#7921; nh&#432;ng v&#7899;i câu &#273;&#7889;i T&#7871;t, ng&#432;&#7901;i ta hay dùng ch&#7919; Nôm &#273;&#7875; vi&#7871;t h&#417;n. Có l&#7869; b&#7903;i ch&#7919; Nôm là ch&#7919; vi&#7871;t c&#7911;a dân t&#7897;c Vi&#7879;t, g&#7847;n g&#361;i, quen thu&#7897;c v&#7899;i ng&#432;&#7901;i dân Vi&#7879;t nên d&#7877; dàng kh&#7855;c h&#7885;a, miêu t&#7843; sinh &#273;&#7897;ng hi&#7879;n th&#7921;c cu&#7897;c s&#7889;ng &#273;&#7845;t n&#432;&#7899;c Vi&#7879;t và ph&#7843;n ánh sâu s&#7855;c, t&#7871; nh&#7883; tâm t&#432; tình c&#7843;m con ng&#432;&#7901;i Vi&#7879;t h&#417;n. V&#7899;i câu &#273;&#7889;i vi&#7871;t b&#7857;ng ch&#7919; Nôm, h&#432;&#417;ng v&#7883; ngày T&#7871;t Vi&#7879;t càng tr&#7903; nên &#273;&#7853;m &#273;à.</font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Sau này, khi xã h&#7897;i &#273;&#7893;i thay, n&#432;&#7899;c nhà giành &#273;&#7897;c l&#7853;p thì câu &#273;&#7889;i T&#7871;t còn &#273;&#432;&#7907;c sáng tác b&#7857;ng ch&#7919; Qu&#7889;c ng&#7919;, nó mang m&#7897;t s&#7855;c thái m&#7899;i, &#273;&#7847;m &#7845;m, vui t&#432;&#417;i h&#417;n và tràn &#273;&#7847;y s&#7913;c s&#7889;ng.</font></p> <p align="center"><font face="Arial" size="2"><i>V&#7843;i m&#7853;u d&#7883;ch bán v&#7873;, nào h&#7891;ng, nào tía, nào &#273;&#7887;, nào xanh, con cháu &#273;ua nhau khoe áo T&#7871;t;<br> Trà qu&#7889;c doanh mua &#273;&#432;&#7907;c, v&#7915;a &#273;&#7853;m, v&#7915;a th&#417;m, v&#7915;a ngon, v&#7915;a r&#7867;, ông bà vui chén nh&#7845;p tình xuân.</i></font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Cùng v&#7899;i nh&#7883;p s&#7889;ng m&#7899;i, cùng v&#7899;i s&#7921; tàn l&#7909;i c&#7911;a &quot;cái h&#7885;c nhà Nho&quot;, nhi&#7873;u phong t&#7909;c c&#361; &#273;ã mai m&#7897;t, thú ch&#417;i câu &#273;&#7889;i T&#7871;t gi&#7901; không còn &#273;&#432;&#7907;c &#432;a chu&#7897;ng nh&#432; tr&#432;&#7899;c n&#7919;a. Nh&#432;ng &#273;âu &#273;ó trong l&#7899;p ng&#432;&#7901;i già c&#7843;, câu &#273;&#7889;i v&#7851;n &#273;&#432;&#7907;c sáng tác và l&#432;u truy&#7873;n. Trên nh&#7919;ng trang báo Xuân, báo T&#7871;t, ng&#432;&#7901;i ta v&#7851;n b&#7855;t g&#7863;p nh&#7919;ng câu &#273;&#7889;i &#273;&#432;&#7907;c &#273;&#259;ng trang tr&#7885;ng v&#7899;i n&#7897;i dung hi&#7879;n &#273;&#7841;i ca ng&#7907;i s&#7921; &#273;&#7893;i thay và phát tri&#7875;n c&#7911;a &#273;&#7845;t n&#432;&#7899;c…</font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Và s&#7869; không ph&#7843;i là khó kh&#259;n l&#7855;m n&#7871;u b&#7841;n mu&#7889;n có m&#7897;t &#273;ôi câu &#273;&#7889;i &#273;&#7875; treo trong nhà d&#7883;p T&#7871;t này. Tìm &#273;âu &#273;ó trên hè ph&#7889; Bà Tri&#7879;u hay m&#7897;t góc nh&#7887; quanh khu V&#259;n Mi&#7871;u vào nh&#7919;ng ngày áp T&#7871;t, b&#7841;n s&#7869; g&#7863;p l&#7841;i m&#7897;t hình &#7843;nh quen thu&#7897;c: nh&#7919;ng &quot;ông &#273;&#7891;&quot; già có, tr&#7867; có trong nhóm C&#7843;o th&#417;m nh&#432; Tú Sót, D&#432;&#417;ng H&#7891;ng Thanh, Nguy&#7877;n Quang Th&#7855;ng hay nh&#7919;ng sinh viên chuyên ngành Hán Nôm bày m&#7921;c Tàu gi&#7845;y &#273;&#7887;, kiên trì, gò l&#432;ng vi&#7871;t ch&#7919;. Ch&#7881; m&#7845;t d&#259;m ba ch&#7909;c ngàn g&#7885;i là &quot;ti&#7873;n gi&#7845;y m&#7921;c&quot; là b&#7841;n có th&#7875; &quot;dinh&quot; v&#7873; nhà m&#7897;t câu &#273;&#7889;i &#273;&#7887; &#273;&#7875; trang hoàng nhà c&#7917;a, &#273;&#7875; vui v&#7899;i trò ch&#417;i ch&#7919; ngh&#297;a.</font></p> <p align="justify"><font face="Arial" size="2">Trong không khí tràn ng&#7853;p s&#7855;c xuân, tìm &#273;&#7871;n v&#7899;i m&#7897;t thú ch&#417;i tao nhã, m&#7897;t v&#7867; &#273;&#7865;p thâm sâu n&#417;i ngu&#7891;n c&#7897;i &#273;&#7875; th&#432;&#7903;ng th&#7913;c m&#7897;t chút cái phong v&#7883; T&#7871;t c&#7893; truy&#7873;n, &#273;ó c&#361;ng là cách góp ph&#7847;n gìn gi&#7919; nét riêng c&#7911;a v&#259;n hóa Vi&#7879;t, gìn gi&#7919; nh&#7919;ng tinh túy t&#7915; ngàn x&#432;a ông cha ta &#273;&#7875; l&#7841;i. Tr&#7897;m ngh&#297;, &#273;ó còn là m&#7897;t cách th&#432; giãn mang tính v&#259;n hóa cao.</font></p> <p align="right"><font face="Arial" size="2"><b><i>Theo SK&amp;&#272;S</i></b></font></p> </body> </html>

BÌNH LUẬN

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM

Ngày 10-11, tại Hội trường C032, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh trường Đại học Luật đã long trọng tổ chức thành công Đại hội đại biểu Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trường Đại học Luật TP. Hồ Chí Minh lần thứ XII, nhiệm kỳ 2024 - 2027. Với khẩu hiệu hành động: “Tuổi trẻ trường Đại học Luật TP. Hồ Chí Minh - Sáng tri thức - Chuẩn phong cách, xung kích sáng tạo - Bản lĩnh vững vàng - vẻ vang tiến bước”, đây là một trong là sự kiện chính trị quan trọng, đã đánh dấu cho bước ngoặt cho sự phát triển ngày càng mới của công tác Đoàn và phong trào thanh niên TP. Hồ Chí Minh.

Agile Việt Nam
;