Thú chơi câu đối Tết của người xưa

Tết! Tết! Tết!

<html> <head> <meta http-equiv="Content-Language" content="en-us"> <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=windows-1252"> <title>Thú chơi câu đối Tết của người x</title> </head> <body> Thú chơi câu đối Tết của người xưa Chẳng biết thú chơi câu đối Tết có ở Việt Nam ta từ bao giờ, chỉ biết rằng từ rất lâu rồi, chơi câu đối Tết đã được xem như một thú chơi tao nhã dành cho mọi người, mọi nhà, một phong tục tập quán đẹp, một nghi lễ có tính chất văn chương độc đáo và không thể thiếu trong ngày Tết cổ truyền của dân tộc. Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh. Sử sách chép, vào thời Lê, thú chơi câu đối được đặc biệt ưa chuộng. Câu đối không chỉ được dùng phổ biến vào mỗi dịp Tết đến xuân về mà còn trong cả các dịp trọng đại khác như cưới hỏi, ma chay, về nhà mới, sinh con trai, thi đỗ, được thăng chức… Vua Lê Thánh Tông ngày Tết còn lệnh cho tất cả mọi nhà đều phải dán câu đối đỏ, bất kể đó là nhà nông hay trí thức, kẻ nghèo hàn hay bậc đế vương. <img border="0" src="thu%20choi%20cau%20doi%20Tet.bmp" width="300" height="341"> Chơi câu đối Tết không tốn kém, cũng chẳng cần cầu kỳ sơn son thếp vàng, chạm tổ, khắc gỗ như câu đối thờ hay câu đối mừng… Chỉ cần cái bút lông, tờ giấy đỏ, ít mực Tàu là có ngay đôi câu đối. Người biết chữ ít làm câu đối dở. Người biết chữ nhiều làm câu đối hay. Người không biết chữ thì đi mua câu đối, từng có những chợ chuyên bán câu đối Tết và những ông đồ chuyên đi viết câu đối Tết thuê. Còn người trong làng ngoài xóm với nhau lại sắm chút lễ mọn quả cau, tấm trầu, be rượu đến nhà thầy đồ xin câu đối. Những thầy đồ Nho viết câu đối cho ai đó, được coi như đã ban phúc cho bản thân và gia đình họ. Qua đó nhà nào cũng có câu đối để chơi, thêm nữa tình làng nghĩa xóm càng được thắt chặt. Câu đối Tết thường được viết vào giấy đó vì màu đỏ tượng trưng cho sự đầm ấm, phù hợp với không khí thiêng liêng của ngày Tết cổ truyền. Màu đỏ còn chống được hơi sương, cái khí âm của ngày đông tháng giá. Giấy đỏ có hai loại: Hồng điều thì nồng ấm, biểu trưng cho sự nhiệt thành; cánh sen là đỏ mà như tím biếc pha chút tươi mơ, gợi ra những ước vọng. Chữ viết trên câu đối có thể là chữ Hán hay chữ Nôm; hoặc chân phương hay bay bổng; hoặc triện hay lệ, đậm hay nhạt… tùy vào sở thích và ý tứ của người chơi. Sự mộc mạc, đơn giản nhưng không kém phần tài hoa, thâm thúy trong nghệ thuật đối chọi chữ và nghĩa của thú chơi cứ thế thấm sâu, thấm sâu dần vào tâm tư, tình cảm, nếp sống của người dân để trở thành một phong cách văn hóa, độc đáo cả về phương diện trí tuệ lẫn thẩm mỹ nghệ thuật. Vào mỗi dịp xuân về, mỗi nhà treo một đôi câu đối đỏ trước bàn thờ tổ tiên, hay nơi cột nhà, cổng ngõ, ngoài chức năng trang trí còn mang lại hương vị Tết, không khí Tết đậm đà bản sắc, làm phong phú thêm cái Tết vốn đã vô cùng phong phú của dân tộc. Do tính chất đặc biệt, mừng năm mới, mừng xuân nên câu đối Tết thường là những lời chúc tụng với chủ đề nổi bật: cát tường như ý. Người chơi gửi vào đó niềm vui, những ước mong, hy vọng cho một năm mới tốt lành: Có là bao, ba vạn sáu ngàn ngày, được trăm cái Tết Ước gì nhỉ, một năm mười hai tháng, cả bốn mùa xuân Tuế hữu tứ thời xuân tại thủ Nhân ư bách hạnh hiếu vi tiên (Năm có bốn mùa, mở đầu bằng mùa xuân. Người có trăm tính, tính hiếu thảo là cần trước hết). Cũng có không ít câu đối Tết chứa đựng nỗi buồn, những chua cay, trăn trở của gia cảnh và thời cuộc. Đây là câu đối Nguyễn Công Trứ viết và dán trong nhà mình ngày Tết: Chiều ba mươi, nợ hỏi tít mù, co cẳng đạp thằng Bần ra cửa; Sáng mồng một, rượu say túy lúy, giơ tay bồng ông Phúc vào nhà. Hay Tú Xương, một người luôn lận đận trên con đường thi cử, luôn mặc cảm với cảnh nghèo khó, sống nhờ vợ nhờ con lại tự cười rồi an ủi mình bằng câu đối Tết: Nực cười thay, nêu không, pháo không, vôi bột cũng không, mà Tết; Thôi cũng được, rượu có, nem có, bánh chưng cũng có, thừa chơi. Nhiều câu đối Tết, ngoài giá trị giải trí, văn hóa, xã hội, còn như một áng văn chương đặc sắc. Thông qua việc miêu tả hiện thực, bằng trò chơi chữ nghĩa, câu đối Tết có thể thuật lại một cách chân thực và sinh động vô vàn chuyên đời, chuyện người, từ nhỏ đến lớn, từ xưa tới nay. Đây là một câu đối Nôm thường được dán ở điếm làng mỗi khi Tết đến. Cấm đinh, cấm đáo, cấm pháo thắng thiên, cấm tiền xóc ống, cấm búng xa quay, cấm quay thò lò, cấm tuốt. Có bầu, có bạn, có ván cơm xôi, có lưng hũ rượu, có gì? Đọc lên thấy hiện ra trước mắt cả một quang cảnh nhộn nhịp của những hội hè đình đám, những ngày Tết khi xưa với nhiều trò chơi dân gian, nhiều phong tục tập quán tốt đẹp mà nay không còn lại mấy nữa. Câu đối vốn là lối chơ chữ nghĩa của Hán tự nhưng với câu đối Tết, người ta hay dùng chữ Nôm để viết hơn. Có lẽ bởi chữ Nôm là chữ viết của dân tộc Việt, gần gũi, quen thuộc với người dân Việt nên dễ dàng khắc họa, miêu tả sinh động hiện thực cuộc sống đất nước Việt và phản ánh sâu sắc, tế nhị tâm tư tình cảm con người Việt hơn. Với câu đối viết bằng chữ Nôm, hương vị ngày Tết Việt càng trở nên đậm đà. Sau này, khi xã hội đổi thay, nước nhà giành độc lập thì câu đối Tết còn được sáng tác bằng chữ Quốc ngữ, nó mang một sắc thái mới, đầm ấm, vui tươi hơn và tràn đầy sức sống. Vải mậu dịch bán về, nào hồng, nào tía, nào đỏ, nào xanh, con cháu đua nhau khoe áo Tết; Trà quốc doanh mua được, vừa đậm, vừa thơm, vừa ngon, vừa rẻ, ông bà vui chén nhấp tình xuân. Cùng với nhịp sống mới, cùng với sự tàn lụi của "cái học nhà Nho", nhiều phong tục cũ đã mai một, thú chơi câu đối Tết giờ không còn được ưa chuộng như trước nữa. Nhưng đâu đó trong lớp người già cả, câu đối vẫn được sáng tác và lưu truyền. Trên những trang báo Xuân, báo Tết, người ta vẫn bắt gặp những câu đối được đăng trang trọng với nội dung hiện đại ca ngợi sự đổi thay và phát triển của đất nước… Và sẽ không phải là khó khăn lắm nếu bạn muốn có một đôi câu đối để treo trong nhà dịp Tết này. Tìm đâu đó trên hè phố Bà Triệu hay một góc nhỏ quanh khu Văn Miếu vào những ngày áp Tết, bạn sẽ gặp lại một hình ảnh quen thuộc: những "ông đồ" già có, trẻ có trong nhóm Cảo thơm như Tú Sót, Dương Hồng Thanh, Nguyễn Quang Thắng hay những sinh viên chuyên ngành Hán Nôm bày mực Tàu giấy đỏ, kiên trì, gò lưng viết chữ. Chỉ mất dăm ba chục ngàn gọi là "tiền giấy mực" là bạn có thể "dinh" về nhà một câu đối đỏ để trang hoàng nhà cửa, để vui với trò chơi chữ nghĩa. Trong không khí tràn ngập sắc xuân, tìm đến với một thú chơi tao nhã, một vẻ đẹp thâm sâu nơi nguồn cội để thưởng thức một chút cái phong vị Tết cổ truyền, đó cũng là cách góp phần gìn giữ nét riêng của văn hóa Việt, gìn giữ những tinh túy từ ngàn xưa ông cha ta để lại. Trộm nghĩ, đó còn là một cách thư giãn mang tính văn hóa cao. Theo SK&ĐS </body> </html>

BÌNH LUẬN

BÀI VIẾT LIÊN QUAN

CÂU CHUYỆN ĐẸP

MẠNG XÃ HỘI

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM

TIÊU ĐIỂM

CHUYÊN MỤC