<html><head><meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=windows-1252"</head><body>
<p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif"><strong>Cuối những năm 60 của thế kỷ XX, nhạc sĩ Tôn Thất Lập đã cùng với các “nhạc sĩ sinh viên” như Trương Quốc Khánh, Trần Long Ẩn, Nguyễn Văn Sanh,... cùng nhau xuống đường, những đêm không ngủ, và “hát cho đồng bào tôi nghe”… Tên tuổi nhạc sĩ Tôn Thất Lập được công chúng yêu âm nhạc, nhất là học sinh, sinh viên ở các đô thị miền Nam với những ca khúc tự sự trữ tình viết về tình yêu và thân phận con người.</strong></span></span></p>
<p><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif"><span style="color:#FF0000"><strong>"Cánh chim đầu đàn" trong phong trào văn hóa - văn nghệ của học sinh, sinh viên trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước</strong></span></span></span></p>
<p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Ngày ấy, phong trào đấu tranh chống Mỹ - ngụy, đòi tự do dân chủ của học sinh, sinh viên các đô thị miền Nam diễn ra sôi nổi và ngày càng lan rộng. Nhạc sĩ Tôn Thất Lập kể rằng, khi quân đội Mỹ hiện diện ở miền Nam, đời sống văn nghệ xuất hiện nhiều sản phẩm lai căng.</span></span></p>
<p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Tầng lớp thanh niên phản ứng lại bằng cách dùng văn nghệ dân tộc và dân ca để nêu cao tinh thần về nguồn. Sau đó để chống lại âm mưu của văn hóa thực dân mới, đồng thời hun đúc lòng yêu nước, họ chuyển sang hát sử ca và kháng chiến ca…</span></span></p>
<p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Tuy nhiên, sử ca và kháng chiến ca lại chưa phản ánh đầy đủ thực tại đấu tranh nóng bỏng của quần chúng thành thị miền Nam. Vì vậy, ông và các nhạc sĩ đồng sáng tác đã phát động phong trào học sinh sinh viên trực tiếp sáng tác những bài ca tranh đấu, vừa để thúc đẩy hành động, vừa làm vũ khí tấn công trực diện vào chế độ Sài Gòn. Từ nghị quyết của Tổng hội Sinh viên Sài Gòn, Đoàn Văn nghệ học sinh sinh viên Sài Gòn được thành lập từ gày 15/5/1965 để truyền bá và thu hút các tài năng trẻ nhiệt huyết.</span></span></p>
<p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Sự đàn áp, bắt bớ khốc liệt của chính quyền Sài Gòn càng làm phong trào “Hát cho đồng bào tôi nghe” dâng lên thành cao trào hòa chung với phong trào của học sinh, sinh viên xuống đường, tuyệt thực... đòi Mỹ rút quân khỏi miền Nam. Ngoài nhạc sĩ Tôn Thất Lập, đội ngũ nòng cốt của phong trào còn quy tụ nhiều gương mặt ưu tú như Trần Long Ẩn, Trương Quốc Khánh, Nguyễn Văn Sanh, Nguyễn Phú Yên, La Hữu Vang, Miên Đức Thắng... </span></span></p>
<p style="text-align:center"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif"><img alt="" src="http://www.thanhdoan.hochiminhcity.gov.vn/ThanhDoan/webtd/Content/news/2023/7/36289/5.jpg" style="height:458px; width:600px" /></span></span></p>
<p style="text-align:center"><span style="font-size:12px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif"><em>Năm 1973 nhạc sĩ Tôn Thất Lập sang Pháp du học và tham gia Đại hội sinh viên Việt Nam hải ngoại tại Paris (Pháp) năm 1974. Ảnh: TƯ LIỆU</em></span></span></p>
<p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif"><span style="color:#FF0000"><strong>"Hát cho đồng bào tôi nghe"</strong></span></span></span></p>
<p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">“Hát cho đồng bào tôi nghe” ban đầu là một phong trào do trí thức trẻ, sinh viên yêu nước tự tổ chức, rồi sau có tổ chức dưới sự lãnh đạo của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, với mục đích chính là góp phần tranh đấu vì hòa bình và thống nhất Việt Nam. Trong mấy năm đầu, nòng cốt của phong trào là Đoàn Văn nghệ sinh viên - học sinh Sài Gòn thuộc Tổng hội Sinh viên Sài Gòn.</span></span></p>
<p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Năm 1966, Đoàn Văn nghệ sinh viên - học sinh thuộc Tổng hội Sinh viên Sài Gòn đã được thành lập do sinh viên y khoa Trương Thìn làm trưởng đoàn và đã phổ biến những tập ca khúc phản chiến như “Hát từ đồng hoang” của nhạc sĩ Miên Đức Thắng.</span></span></p>
<p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Năm 1968, với cương vị Trưởng đoàn Văn nghệ sinh viên, học sinh Sài Gòn, Chủ tịch Hội Sinh viên sáng tác - Tổng hội Sinh viên Sài Gòn, nhạc sĩ Tôn Thất Lập đã cùng với các nhạc sĩ sinh viên: Trương Quốc Khánh, Trần Long Ẩn, Nguyễn Văn Sanh, La Hữu Vang, Nguyễn Xuân Tân, Nguyễn Tuấn Kiệt, Nguyễn Nam, Nguyễn Phú Yên,... thực hiện phong trào “Hát cho đồng bào tôi nghe” qua các hoạt động tiêu biểu là văn nghệ trong “Hội Tết Quang Trung Sài Gòn” năm 1967, “Đêm nhạc Tôn Thất Lập” ở Đại học Dược khoa Sài Gòn (1967) do Tạp chí Đất Mới của sinh viên Luật khoa Sài Gòn tổ chức tại Đại học Khoa học Huế, “Đêm thơ nhạc” ở Đại học Sư phạm Huế vào tháng 12/1967.</span></span></p>
<p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Trong “Đêm văn nghệ vì hoà bình” tổ chức tại Trường Đại học Nông - Lâm - Súc sản Sài Gòn tối 27/12/1969 đã chính thức ra mắt tên gọi phong trào “Hát cho đồng bào tôi nghe”. “Hát cho dân tôi nghe tiếng hát tung cờ ngày nào/ Hát qua đêm thiên thu, lửa cháy trên trại giặc thù/ Hát âm u trong đêm, muôn cánh tay đang dậy lên/ Hát cho anh công nhân xiềng xích như mây tan hoang/ Hát cho anh nông dân bỏ cày theo tiếng loa vang…”.</span></span></p>
<p style="text-align:center"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif"><img alt="" src="http://www.thanhdoan.hochiminhcity.gov.vn/ThanhDoan/webtd/Content/news/2023/7/36289/2%20(2).jpg" style="height:389px; width:600px" /></span></span></p>
<p style="text-align:center"><em><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif"><span style="font-size:12px">Cô chú thành viên Câu lạc bộ Truyền thống Thành Đoàn biểu diễn tại "Đêm hội Quang Trung" - Ảnh: TLTĐ</span></span></em></p>
<p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Bài hát “Hát cho dân tôi nghe” được hàng ngàn sinh viên cất lên, lẫn với màu cờ Quang Trung phấp phới khiến cảnh sát chế độ tưởng đó là cờ đỏ sao vàng, càng thêm tức tối và đàn áp rất dữ dội. Cũng thời gian này, nhiều cảnh sát nổi, cảnh sát chìm bao vây các cổng trường: Đại học Văn khoa, Nông - Lâm - Súc sản, Dược khoa… bắt 179 sinh viên (trong đó có Tôn Thất Lập) và giam tại cảnh sát Quận 1 (Sài Gòn). Những sinh viên này cùng nhau tuyệt thực, đến ngày thứ hai, thứ ba chúng vẫn không thả. Đêm thứ ba họ tổ chức buổi ca nhạc, bài “Hát cho dân tôi nghe” vang lên trong nơi tạm giữ của cảnh sát.</span></span></p>
<p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Phong trào “Hát cho đồng bào tôi nghe” đã lan ra các nơi khác như Huế, Đà Nẵng, Cần Thơ, An Giang, Quy Nhơn, Đà Lạt, Phan Thiết... Tiếng hát tranh đấu tiếp tục vang lên tại giảng đường Đại học Sư phạm, Đại học Khoa học Huế (1970), tại Hội quán Thanh niên Phan Thiết (1972) và còn bay xa hơn, vượt ra khỏi Việt Nam, cuốn hút thanh niên trí thức tiến bộ ở nhiều nước trên thế giới.</span></span></p>
<p><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Nhắc về phong trào “Hát cho đồng bào tôi nghe”, nhà báo Mireille Gansel cảm khái trên tờ nhật báo Pháp “Le Monde” phát hành ngày 11/2/1972: “Vừa mới viết ra, vừa mới xướng lên nó đã được truyền đi từ miệng người này đến miệng người khác. Nó nảy nở giữa gọng kềm siết chặt, nơi mà mỗi cử chỉ, mỗi lời nói là một vấn đề sống chết.</span></span></p>
<p><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Những lời hát cất lên giữa những dùi cui, đàn áp, lặp lại giữa những chiếc xe bọc thép, rồi vang lên ở góc phố, nơi mà những anh sinh viên bị đuổi bắt. Nó đã đánh thức lương tâm của tuổi trẻ và lòng nhiệt thành của họ. Tất cả cơ đồ của lối sống Mỹ đã bất lực, không thể bóp nghẹt tiếng nói của một thế hệ trẻ sinh ra dưới những trận bom”.</span></span></p>
<p style="text-align:center"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif"><img alt="" src="http://www.thanhdoan.hochiminhcity.gov.vn/ThanhDoan/webtd/Content/news/2023/7/36289/4%20(2).jpg" style="height:400px; width:600px" /></span></span></p>
<p style="text-align:center"><em><span style="font-size:12px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Tuổi trẻ Quận 10 thăm và chúc Tết nhạc sĩ Tôn Thất Lập nhân kỷ niệm 55 năm cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968. Ảnh: TLTĐ</span></span></em></p>
<p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Ca khúc “Hát cho dân tôi nghe” của ông khi ấy, giống như lời hiệu triệu không chỉ với thanh niên học sinh, sinh viên mà cả các tầng lớp khác trong xã hội chung sức, chung lòng vùng lên tranh đấu. Đó chính là sức mạnh của phong trào “Hát cho đồng bào tôi nghe”, mà ông với những ca khúc tiêu biểu ấy, được đánh giá là một trong những cánh chim đầu đàn của phong trào.</span></span></p>
<div class="content " style="color: rgb(38, 38, 38); font-family: "PT Sans", sans-serif; font-size: 15px; text-align: justify;">
<div class="txtbox-content" style="max-width: 100%; width: 600px; margin: 10px auto; padding: 10px 15px; border-width: 2px 2px 2px 10px; border-style: solid; border-color: rgb(159, 34, 78); border-image: initial; background: rgb(255, 238, 244);">
<p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Cố Nhạc sĩ Tôn Thất Lập, với các bút danh khác là Trần Nhật Nam, Lê Nguyên, Nguyễn Xuân Tân, sinh ngày 25/02/1942 tại Huế.</span></span></p>
<p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Trước năm 1975, Tôn Thất Lập hoạt động âm nhạc trong phong trào “Hát cho đồng bào tôi nghe”. Những ca khúc như Hát cho dân tôi nghe, Xuống đường, Hát trong tù, hợp xướng Lúa reo trên khắp đồng bằng… của ông đã được cất cao trên các nẻo đường tranh đấu của học sinh, sinh viên các đô thị miền Nam.</span></span></p>
<p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Sau đó, ông được cử đi tu nghiệp sáng tác tại Nhạc viện Hà Nội và khi tốt nghiệp về làm công tác văn hóa của Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam. Ông sang Pháp năm 1974. Tại Paris, Tôn Thất Lập đã được Hội Sinh viên Sáng tác Hải ngoại xuất bản tuyển tập Những cánh chim từ vùng lửa đỏ.</span></span></p>
<p style="text-align:justify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif">Sau giải phóng, ông về nước, công tác tại Sở Văn hóa - Thông tin TP. Hồ Chí Minh. Nhiều ca khúc của ông đã được đông đảo quần chúng mến mộ như Tình ca mùa xuân, Tình ca tuổi trẻ, Trị An âm vang mùa xuân, Mưa thì thầm, Oẳn tù tì, Cô bé dễ thương, Tình yêu mãi mãi...</span></span></p>
<p style="text-align:justify"><span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif"><span style="font-size:14px">Sáng ngày 26/07, theo thông tin từ Hội Âm nhạc TP. Hồ Chí Minh, nhạc sĩ đã trút hơi thở cuối cùng tại Bệnh viện 175, sau một thời gian điều trị bệnh.</span></span></p>
</div>
</div>
<p style="text-align:right"><strong><span style="font-size:14px">MINH NHẬT</span></strong></p>
</body></html>